Ngày 12/4/2025, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Ninh (Việt Nam) và Bí thư Khu uỷ Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc) đã ký kết các thoả thuận khung, kế hoạch hành động, trong đó có việc triển khai thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc).

Theo đó, hai bên thống nhất thành lập Tổ công tác thúc đẩy việc triển khai thực hiện Thoả thuận khung do 1 Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh và 1 Phó Chủ tịch Chính quyền nhân dân Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây chủ trì. Phía Quảng Ninh giao UBND TP Móng Cái và phía Quảng Tây giao Chính quyền nhân dân TP Đông Hưng làm đầu mối trao đổi, cơ quan quản lý cửa khẩu cấp tỉnh hai bên sẽ chịu trách nhiệm điều phối chung, có sự tham gia của tất cả các sở, ngành, cơ quan, đơn vị liên quan để nghiên cứu và đàm phán các vấn đề chính, thông qua hình thức linh hoạt (hội nghị chuyên đề, khảo sát, nghiên cứu chung...).

Thống nhất cùng thực hiện “Quy hoạch đồng bộ, xây dựng đồng bộ, vận hành đồng bộ” thúc đẩy xây dựng cửa khẩu thông minh đối với luồng dành cho khách du lịch tại Cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc) khu vực cầu Bắc Luân I và luồng dành cho vận tải, vận chuyển hàng hóa tại Cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc) khu vực cầu Bắc Luân II, nâng cao toàn diện hiệu quả và hiệu suất thông quan của cửa khẩu thông minh.

Hai bên sẽ sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị tiên tiến và công nghệ số thế hệ mới, vận dụng sự tiến bộ đột phá của trí tuệ nhân tạo, xây dựng kênh vận chuyển hành khách thông minh, kênh vận chuyển hàng hóa thông minh và hệ thống quản lý vận hành số. Đồng thời, nâng cấp, cải tạo đồng bộ các kênh vận chuyển hàng hóa, phương tiện vận tải và người XNC hiện có thành kênh thông quan thông minh; xây dựng kênh vận chuyển hàng hóa chuyên dụng mới bằng xe tự hành AGV (xe chuyên chở hàng hóa tự động) qua biên giới, thực hiện thông quan hàng hóa thông minh 24/7 tại cửa khẩu.

Cùng nhau nghiên cứu về tiêu chuẩn lựa chọn địa điểm và xây dựng các kênh vận chuyển hàng hóa chuyên dụng bằng xe vận chuyển hàng hóa tự động không người lái, lựa chọn thông số quy phạm kỹ thuật và phương thức cùng điều phối của xe vận chuyển hàng hóa chuyên dụng không người lái qua biên giới. Nghiên cứu thực hiện mô hình chia sẻ thông tin, trao đổi dữ liệu thông suốt giữa các cơ quan chức năng tại cửa khẩu hai bên (đầu mối là Chi cục Hải quan Khu vực VIII (Việt Nam) và Hải quan Nam Ninh (Trung Quốc) cùng các cơ quan chức năng có thẩm quyền tương ứng của mỗi bên), đảm bảo an ninh, an toàn thông tin, phù hợp với các thoả thuận song phương và quy định của pháp luật mỗi bên.

Trước đó, ngày 11/3, TP Móng Cái (Việt Nam) và TP Đông Hưng (Trung Quốc) đã ký kết Bản ghi nhớ về cơ chế hợp tác nghiên cứu xây dựng cửa khẩu thông minh, tạo tiền đề thúc đẩy triển khai cặp cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc) trở thành mô hình hiện đại, tiên tiến.

Ông Hồ Quang Huy, Chủ tịch UBND TP Móng Cái, Thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng cửa khẩu thông minh tại TP Móng Cái cho biết: Thực hiện chỉ đạo của TW, của tỉnh Quảng Ninh và các văn bản thỏa thuận giữa 2 tỉnh/khu Quảng Ninh- Quảng Tây, hiện nay, thành phố Móng Cái nghiên cứu thực hiện mô hình cửa khẩu thông minh tại cặp Cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc) (khu vực Bắc Luân I và Bắc Luân II). Dự kiến trong tháng 5/2025 sẽ báo cáo Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh để Tổ công tác cấp Tỉnh – Khu hai bên tổ chức nghiên cứu, hội đàm. 

Xây dựng cửa khẩu thông minh phù hợp với xu hướng chuyển đổi số quốc gia. Đây là một phần trong lộ trình xây dựng chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Góp phần cải cách TTHC và xây dựng môi trường kinh doanh thông thoáng. Tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước giúp các cơ quan như hải quan, biên phòng, kiểm dịch… phối hợp hiệu quả hơn thông qua hệ thống dữ liệu liên thông. Giảm thiểu thủ tục giấy tờ, nâng cao tính minh bạch và chính xác trong xử lý thông tin. Thúc đẩy thương mại và logistics, rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa, giảm chi phí vận chuyển và tồn kho. Tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp XNK và nền kinh tế địa phương. 

Hiện nay, TP Móng Cái (Việt Nam) đã hoàn thiện nhiều hạng mục hạ tầng tại khu vực cửa khẩu Bắc Luân I, Bắc Luân II và đang triển khai thử nghiệm một số ứng dụng công nghệ như kiểm soát tự động, hệ thống quét mã QR, nhận diện khuôn mặt cho người qua lại; đẩy mạnh số hóa thủ tục hải quan, kết nối hệ thống dữ liệu để liên thông nhanh chóng giữa các cơ quan quản lý.

TP Đông Hưng (Trung Quốc) đã cơ bản hoàn thành các hạng mục chính trong dự án cửa khẩu thông minh, bao gồm làn kiểm soát tự động cho người và phương tiện, hệ thống AI nhận diện biển số xe và khuôn mặt; đưa vào thử nghiệm mô hình “một cửa một điểm dừng” tại cửa khẩu Đông Hưng để giảm thời gian thông quan.

Hai bên đang trong giai đoạn kết nối kỹ thuật, đồng bộ hóa quy trình để đưa vào vận hành thử nghiệm trong nửa cuối năm 2025 và sẽ chính thức vận hành mô hình cửa khẩu thông minh song phương với các tính năng như: Kiểm soát an ninh thông minh, xử lý thủ tục điện tử, hệ thống giám sát giao thông tích hợp. Hai bên cũng thống nhất duy trì kết nối chặt chẽ, cập nhật thông tin, trao đổi kịp thời, để hai Bên có thể “Quy hoạch đồng bộ, xây dựng đồng bộ, vận hành đồng bộ”. 

Việc xây dựng cửa khẩu thông minh tại cặp cửa khẩu Móng Cái (Việt Nam)- Đông Hưng (Trung Quốc) góp phần hiện đại hóa hạ tầng biên giới với việc kết hợp giữa công nghệ số và quy hoạch hạ tầng; đẩy mạnh thu hút đầu tư và tạo động lực phát triển vùng biên giới phía Bắc.