Di tích cấp Quốc gia, Di tích lịch sử đền Xã Tắc  - phường Ka Long, TP Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh

Tọa lạc bên bờ sông Ka Long, đền Xã Tắc (thuộc phường Ka Long, TP Móng Cái, Tỉnh Quảng Ninh) là di tích văn hoá tiêu biểu và cũng là một điểm du lịch hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách thập phương. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, đến nay, Đền Xã Tắc đã được công nhận là di sản cấp Quốc gia, là “Cột mốc” văn hóa quan trọng nơi địa đầu Đông Bắc của Tổ quốc.

Bằng xếp hạng Di tích cấp Quốc gia Đền Xã Tắc

Đền Xã Tắc được xây dựng vào cuối thế kỷ XIII, đầu thế kỷ XIV để thờ thần Xã Tắc Sơn Hà (vị thần đất nước), khẳng định chủ quyền nơi biên cương. Tương truyền, ngôi đền chỉ là một am cỏ nhỏ ở sát mép Thác Mang, trên dòng sông Ka Long. Vào khoảng đầu thế kỷ XX, trong một trận bão lớn, ngôi đền bị sạt lở, bát nhang, ban thờ trôi dạt vào một gò đất cao người địa phương gọi khu vực ấy là Xoáy Nguồn. Và tại vị trí này người dân đã xây dựng lại ngôi đền bằng gạch đất nung, mái lợp ngói âm dương - loại vật liệu xây dựng phổ biến ở vùng Đông Bắc thời đó.

Trải qua biết bao thăng trầm của thời gian, ngôi đền đã được trùng tu nhiều lần và lần trùng tu lớn nhất là vào năm Kỷ Mão (1879). Trong cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc năm 1979, ngôi đền bị phá hủy, chỉ còn lại một vài tấm bia và nền móng cũ. Sau năm 1989, đền được phục hồi lại nhưng với quy mô nhỏ hơn đền cũ. Ngôi đền Xã Tắc được trùng tu gần đây nhất là vào năm 2009, trên diện tích khoảng 20.000m2, bao gồm đền chính và một số khu phụ cận khác. Khu chính của đền có diện tích 308m2, gồm tòa tiền đường với ba gian hai chái, hai gian chung đường và ba gian hậu cung. Đền được xây dựng chủ yếu bằng gỗ lim, mái lợp ngói vảy rồng, tường xây gạch. Đền hiện còn lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị, như các bức hoành phi, câu đối và một số tấm bia đá v.v…

Đền Xã Tắc thờ Tam vị Thánh, gồm: Xã Tắc Đại vương (Thần chủ của đất đai quốc gia xã tắc), Cao Sơn Đại vương (Thần chủ về văn hóa nước Đại Việt) và Hưng Nhượng Đại vương Trần Quốc Tảng (Anh hùng dân tộc thời nhà Trần). Cả 3 pho tượng đều được đúc bằng đồng nguyên khối. Tượng Xã Tắc Đại vương được đặt ở chính điện có chiều cao 2,2m, tượng Cao Sơn Đại vương và Hưng Nhượng Đại vương được đặt hai bên và cùng có chiều cao 1,8m. Bên cạnh đó là các công trình phụ trợ quanh đền bao gồm: Cổng nghi môn ngoại, cổng nghi môn nội, nhà Tả vu - Hữu vu; lầu chuông, lầu trống, bình phong bằng đá, miếu thờ thần linh…

Lễ hội đền Xã Tắc được phục dựng gồm các khóa lễ: Lễ cấp thủy; lễ mộc dục; lễ nghinh thần; lễ an vị tượng; lễ tế Xã Tắc; dâng lễ vật của nhân dân địa phương; thả thuyền giấy, đèn hoa đăng trên sông Ka Long….

Lễ tế Đền Xã Tắc

Với vị trí và lịch sử đặc biệt, ngôi đền có ý nghĩa quan trọng trong việc khẳng định chủ quyền nơi biên giới quốc gia, đồng thời cũng là di tích lịch sử - văn hoá, khắc ghi dấu ấn lịch sử nơi ông cha ta trấn yên bờ cõi và khẳng định những nét đặc trưng trong sinh hoạt văn hóa của người Việt. Với giá trị lịch sử khẳng định nền độc lập chủ quyền dân tộc, đền Xã Tắc còn là nơi lưu giữ và khẳng định những nét đặc trưng riêng trong đời sống văn hóa của nhân dân Việt Nam nơi địa đầu Đông Bắc của Tổ Quốc.

Ngày 11/4 tới đây, thực hiện kế hoạch của UBND tỉnh Quảng Ninh về Kích cầu và xúc tiến quảng bá du lịch Quảng Ninh năm 2021. UBND Thành phố Móng Cái đã xây dựng kế hoạch tổ chức Lễ công bố quyết định và đón nhận Bằng xếp hạng di tích Quốc gia đền Xã Tắc, phường Ka Long, TP Móng Cái, Tỉnh Quảng Ninh theo quy mô cấp Tỉnh.

Trong khuôn khổ Lễ công bố quyết định và đón nhận Bằng xếp hạng di tích Quốc gia đền Xã Tắc, phường Ka Long, TP Móng Cái, Tỉnh Quảng Ninh còn diễn ra nhiều hoạt động VHVN - TDTT sôi nổi và đặc sắc như chương trình văn nghệ dân gian hát nhà tơ - hát múa cửa đình, hát chầu văn; các hoạt động khởi động mùa du lịch và hoạt động của Phố đi bộ Trần Phú trình diễn nghệ thuật, giới thiệu sản phẩm OCCOP và hội chợ quê, giải giao hữu bóng đá khối các trường THPT, đại hội TDTT phường Trà Cổ; Triển lãm ảnh đẹp về du lịch Móng Cái cùng các hoạt động trò chơi dân gian như cở tướng, đẩy gậy, kéo co, bịt mắt đập niêu, viết thư pháp.

Đền Xã Tắc - di sản Quốc gia cột mốc văn hóa nơi biên cương Tổ Quốc

Du khách tới thăm quan Đền Xã Tắc. Ảnh: Ngọc Thạch (Văn phòng Thành ủy cung cấp)

Thông qua đây, nhằm tôn vinh và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa của di tích cấp Quốc gia đền Xã Tắc đồng thời, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ và nhân dân trong việc bảo tồn, tôn tạo, giữ gìn và  phát huy các giá trị các di tích lịch sử và giá trị các di sản văn hóa trên địa bàn. Đây là một trong nhiều hoạt động trong chuỗi các sự kiện năm du lịch Quốc gia 2021 nhằm kích cầu du lịch, giới thiệu quảng bá về các giá trị, nét đẹp văn hóa của đền Xã Tắc cũng như các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử trên địa bàn Thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.