Nằm ở phía Đông Bắc của Tổ Quốc, Móng Cái là Thành phố biên giới, tiếp giáp với nước cộng hòa nhân dân Trung Hoa, với 6 dân tộc anh em cùng sinh sống, trong đó người Hoa sinh sống xen kẽ cùng cộng đồng dân cư, nơi vùng đất “Một tiếng gà gáy, cả hai nước đều nghe”, Móng Cái là địa phương duy nhất trong cả nước có cả đường biên giới trên bộ và đường biên giới trên biển cùng hệ thống cửa khẩu quốc tế với nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa; là khu kinh tế cửa khẩu trọng điểm quốc gia, có vị trí - vai trò đặc biệt, chiến lược, quan trọng về kinh tế - chính trị - Quốc phòng - An ninh và đối ngoại; trung tâm phát triển kinh tế quan trọng của Vùng Bắc Bộ, vành đai kinh tế ven biển Bắc Bộ và hành lang kinh tế Côn Minh (Trung Quốc) - Hà Nội - Hải Phòng - Móng Cái - Phòng Thành (Trung Quốc); là hạt nhân của Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái, cầu nối trực tiếp, trọng yếu trong thúc đẩy hợp tác với Trung Quốc, ASEAN và Đông Bắc Á; là Thành phố biên giới luôn tiên phong và có tốc độ bứt phá mạnh mẽ trong hợp tác phát triển thương mại biên giới, du lịch, đầu tư với TP Đông Hưng, tỉnh Quảng tây, Trung Quốc. 

Với vị trí chiến lược như vậy, tuyến biên giới, cửa khẩu Móng Cái được Trung ương, tỉnh Quảng Ninh xác định xây dựng thành tuyến biên giới cửa khẩu kiểu mẫu trong hệ thống cửa khẩu quốc gia”.

Những năm gần đây, TP Móng Cái đã tập trung xây dựng và phát triển mạnh mẽ hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại cùng nhiều dự án, công trình, động lực thúc đẩy tăng trưởng các ngành, lĩnh vực lợi thế, nhất là từ khi đường cao tốc Vân Đồn - Móng Cái đi vào hoạt động (từ tháng 9/2022) tạo ra thế và lực mới cho sự phát triển của hai Thành phố Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc)...

Hiện nay, Thành phố đang tập trung thi công Bến cảng tổng hợp Vạn Ninh - giai đoạn 1, dự kiến hoàn thành vào quý 4/2024 sẽ là điểm trung chuyển hàng nông sản từ miền Nam ra miền Bắc và hình thành, kết nối tuyến vận tải biển từ các cảng trong nước vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu với thị trường Trung Quốc.

Cùng Với tinh thần đoàn kết, đổi mới, đột phá về tư duy, cách làm sáng tạo trong lãnh đạo, chỉ đạo, lan tỏa khát vọng đổi mới của cấp ủy, chính quyền, sự đoàn kết phấn đấu của Đảng bộ và nhân dân các dân tộc thành phố Móng Cái, Móng Cái có được thành công hôm nay còn có sự hợp tác giúp đỡ quý báu của thành phố Đông Hưng (Trung Quốc) đã dành cho thành phố Móng Cái trong thời gian qua. 

Năm 2023, sau khi tình hình dịch bệnh Covid-19 được kiểm soát; hợp tác kinh tế, thương mại Việt Nam - Trung Quốc tiếp tục được củng cố, phát triển, giao lưu nhân dân từng bước được khôi phục. Từ ngày 08/01/2023, hoạt động thông quan hai nước Việt – Trung, trong đó có Móng Cái - Đông Hưng dần trở lại bình thường. TP Móng Cái (Việt Nam) và TP Đông Hưng (Trung Quốc) đã sớm tái khởi động và thúc đẩy các hoạt động hợp tác, giao lưu hữu nghị trên các lĩnh vực: thương mại, du lịch, quản lý biên giới, đầu tư… Hai địa phương đã chủ động đổi mới trong chỉ đạo triển khai các hoạt động đối ngoại từ trực tuyến sang trực tiếp theo hướng đồng bộ, toàn diện cả kênh đối ngoại Đảng, ngoại giao chính quyền và đối ngoại nhân dân.

Mở đầu là chuyến sang thăm, chúc mừng TP Móng Cái (Việt Nam) nhân kỷ niệm 93 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930-3/2/2022) của Đoàn đại biểu Đảng, chính quyền TP Đông Hưng (Trung Quốc) do đồng chí Bành Thiệu Quan, Bí thư Thành ủy Đông Hưng (Trung Quốc) làm trưởng đoàn. 

Lần đầu tiên Đoàn đại biểu HĐND thành phố Móng Cái do Ông Nguyễn Văn Đô - Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố Móng Cái làm Trưởng đoàn đã sang thăm, tọa đàm triển khai hoạt động giao lưu hữu nghị với Đoàn đại biểu Đại hội đại biểu nhân dân (Nhân đại) thành phố Đông Hưng (Trung Quốc).

Trên cơ sở Biên bản ghi nhớ đã ký kết, hai địa phương đã chỉ đạo tổ chức các hoạt động thăm hỏi hữu nghị, học hỏi kinh nghiệm, gặp mặt giao lưu giữa lãnh đạo chủ chốt Đảng bộ hai Thành phố, các ban xây dựng đảng, cơ quan nhà nước, Hội đồng nhân dân (và Ủy ban Thường vụ Nhân đại), Ủy ban Mặt trận tổ quốc (và Ủy ban Chính hiệp) và các đoàn thể chính trị - xã hội, đảng ủy xã, phường giáp biên giới của thành phố Móng Cái (Việt Nam) với các cơ quan tương ứng của thành phố Đông Hưng (Trung Quốc) theo cơ chế giao lưu hữu nghị, qua đó góp phần làm cho mối quan hệ hữu nghị giữa hai địa phương ngày càng được củng cố, phát triển, gắn bó, bền chặt, đi vào thực chất, mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân hai địa phương và hai nước Việt - Trung.

Các cơ quan, đơn vị chuyên môn của hai Thành phố thường xuyên gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm trên các lĩnh vực với các đơn vị tương đồng của thành phố Đông Hưng nhằm tiếp tục tăng cường trên tinh thần cởi mở, thân thiện, tôn trọng lẫn nhau, như mô hình kết nghĩa “đồn - đồn”, “trạm - trạm” giữa các lực lượng biên phòng, hải quan tạo cơ chế giao lưu, hỗ trợ nghiệp vụ chuyên môn trong đấu tranh phòng chống hoạt động xuất nhập cảnh trái phép, buôn bán phụ nữ trẻ em, đặc biệt là tội phạm ma túy, tội phạm xuyên quốc gia; mô hình kết nghĩa cấp xã (phường Trần Phú - Trấn Đông Hưng), cấp thôn, khu (khu Tràng Vĩ - Trà Cổ và thôn Vạn Vĩ - Giang Bình; thôn Pò Hèn, Hải Sơn với thôn Thán Sản, Na Lương) là minh chứng sinh động cho hiệu quả thực chất trong ngoại giao Nhân dân vùng biên giới.

Nhằm tiếp tục cụ thể hoá chủ trương “xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, ổn định, phát triển” của 2 Đảng, 2 nhà nước; quán triệt, thực hiện “Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc về tiếp tục đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ đối tác, hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc”, ngày 30/6/2023, Thành ủy Móng Cái và Thành ủy Đông Hưng đã ký kết Bản thỏa thuận về thiết lập cơ chế giao lưu hữu nghị. Theo đó, hai bên xác định thúc đẩy hoạt động thương mại, xuất nhập khẩu, logistics để phát huy lợi thế Cảng biển tổng hợp Vạn Ninh - cửa ngõ giữa Trung Quốc và ASEAN, các nước Đông Bắc Á. Hai bên cũng đã thống nhất phối hợp, chia sẻ kinh nghiệm trong xây dựng cơ chế, chính sách, mô hình vận hành Khu hợp tác kinh tế qua biên giới Móng Cái - Đông Hưng. Đây là bước ngoặt quan trọng trong việc tiếp tục tăng cường và mở rộng quan hệ hợp tác giữa hai địa phương, chuyển quan hệ hợp tác từ “hiểu biết” sang “tin cậy”, “hợp tác thực chất, cùng có lợi”; thúc đẩy quan hệ hợp tác song phương giữa TP Móng Cái (Việt Nam) với TP Đông Hưng (Trung Quốc) phát triển lâu dài, lành mạnh, ổn định, lên một tầm cao mới.

Năm 2023, hai bên đã đạt được rất nhiều thành quả quan trọng trong tất cả các lĩnh vực hợp tác, đặc biệt là về hoạt động thương mại và du lịch. Mọi hoạt động hợp tác hai bên diễn ra nhịp nhàng, thông suốt, thuận tiện, lãnh đạo hai bên thường xuyên qua lại hội đàm, thăm hỏi, khẳng định vị thế và hình mẫu của Thành phố trong công tác đối ngoại địa phương biên giới. Cụ thể, hai bên đã ký kết 7 bản ghi nhớ, thoả thuận Quốc tế về các nội dung như xây dựng biên giới bình yên, thiết lập cơ chế giao lưu hữu nghị; định kỳ tổ chức hội đàm, kịp thời trao đổi, phối hợp giải quyết các vấn đề liên quan đến thông quan hàng hoá, xuất nhập cảnh tại cặp Cửa khẩu Quốc tế Móng Cái - Đông Hưng; khôi phục các hoạt động giao lưu, hợp tác toàn diện.

Trong đó, đã tổ chức thành công Hội chợ Thương mại du lịch Quốc tế Việt - Trung lần thứ 15 năm 2023 tại thành phố Móng Cái (cầu nối để các doanh nghiệp hai bên tìm kiếm đối tác liên doanh, liên kết mở rộng thị trường, đầu tư). Tại Hội chợ, đã tổ chức thành công Diễn đàn thúc đẩy hoạt động du lịch biên giới qua cặp cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Việt Nam) và Đông Hưng (Trung Quốc) và Diễn đàn kết nối xuất khẩu nông, lâm, thủy sản qua cặp cửa khẩu Móng Cái. Tại các Diễn đàn, đã có tổng cộng 21 cặp hợp đồng, thỏa thuận hợp tác kinh doanh với 43 doanh nghiệp, cơ quan được ký kết. Đây là các sự kiện ý nghĩa hướng tới mục tiêu mở rộng quan hệ hợp tác, đẩy mạnh hoạt động du lịch biên giới, tạo cơ hội và điều kiện cho các doanh nghiệp trong, ngoài nước hợp tác, quảng bá, xúc tiến, mở rộng thị trường du lịch ra các tỉnh, khu vực miền duyên hải Trung Quốc; cũng là những tiền đề quan trọng để góp phần nâng cao kim ngạch XNK hàng hóa, thúc đẩy kinh tế biên mậu giữa Móng Cái (Việt Nam) – Đông Hưng (Trung Quốc) trong những năm tiếp theo.

Bên cạnh đó, thành phố Móng Cái (Việt Nam) và thành phố Đông Hưng (Trung Quốc) đã chính thức công bố khởi động công năng xuất nhập cảnh cho khách du lịch bằng hộ chiếu qua cửa khẩu quốc tế Móng Cái (khu vực cầu Bắc Luân II) thuộc cặp cửa khẩu Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc). Đây là hoạt động có nhiều ý nghĩa quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch giữa hai địa phương Móng Cái - Đông Hưng nói riêng và Việt Nam - Trung Quốc nói chung.

Hai địa phương cũng đã nỗ lực đẩy mạnh việc hội nhập văn hóa - du lịch, xây dựng vành đai du lịch biên giới Việt - Trung thông qua một số hoạt động nhằm tăng cường, đẩy mạnh hoạt động giao lưu nhân dân và giao lưu văn hóa, đưa các hoạt động giao lưu văn hóa giữa hai địa phương đi vào chiều sâu, trở thành “chìa khóa” mở đường, thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị, hợp tác toàn diện trên các lĩnh vực. Nổi bật như thường xuyên tổ chức gặp mặt, hội đàm, hội thảo thông tin các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của hai nhà nước về công tác đối ngoại; quảng bá hình ảnh, các thành tựu kinh tế - xã hội, tiềm năng, lợi thế, chính sách thu hút đầu tư; trao đổi thống nhất các vấn đề cùng quan tâm trên tinh thần cởi mở, bình đẳng vì nhân dân, sự phát triển chung; duy trì gửi điện mừng, cử đoàn đại biểu sang thăm hỏi, chúc mừng nhân dịp lễ, tết, ngày truyền thống, thành lập Đảng, Quốc khánh gắn với các hoạt động thăm thực tế, tọa đàm giao lưu, thắt chặt tình đoàn kết, hữu nghị giữa hai Thành phố, như tổ chức bóng đá Tết Nguyên Tiêu giữa thanh niên hai nước, chương trình Đêm diễn văn nghệ biên giới, Hát đối trên sông biên giới Việt - Trung, Chạy giao lưu hữu nghị Việt - Trung qua biên giới Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc) lần đầu tiên được tổ chức. 

Hai địa phương cũng đã phối hợp tổ chức diễn tập cứu trợ y tế khu vực Cửa khẩu Quốc tế Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc). Đây là lần diễn tập quy mô lớn nhất từ trước tới nay. Diễn tập cứu trợ y tế nhằm cụ thể hóa nhận thức chung đạt được giữa lãnh đạo hai tỉnh/khu (Quảng Ninh/Quảng Tây) tại hội nghị Gặp gỡ đầu xuân năm 2023 và nhận thức chung của lãnh đạo TP Móng Cái và TP Đông Hưng trong cuộc trao đổi, hội đàm về hợp tác trên lĩnh vực y tế. 

Thông qua các hoạt động văn hóa, du lịch, y tế… góp phần gia tăng sự thấu hiểu, tạo tiền đề xây dựng và củng cố niềm tin, tăng cường quan hệ hữu nghị, truyền thống trên tất cả các lĩnh vực giữa TP Móng Cái (Việt Nam) và TP Đông Hưng (Trung Quốc). 

Bằng những cách làm sáng tạo, hiệu quả, hiểu rõ, nắm chắc, “giữ hòa khí trong ấm, ngoài êm, giữ ổn định để phát triển”, TP Móng Cái được các bộ, ngành, tỉnh Quảng Ninh đánh giá là “hình mẫu” trong quan hệ hợp tác khu vực biên giới hai nước Việt Nam - Trung Quốc. 

Những kết quả đạt được trên các lĩnh vực hợp tác song phương giữa Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc) thời gian qua là nỗ lực chung của cả hai bên, từng bước thúc đẩy, phát triển mối quan hệ giữa hai địa phường ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, thực chất. Qua đó, tiếp tục góp phần quan trọng trong việc cụ thể hóa các thoả thuận và nhận thức chung của lãnh đạo hai Đảng, hai Nhà nước, và lãnh đạo 2 địa phương, khẳng định vai trò quan trọng là "nhịp cầu nối" hữu nghị, bền chặt giữa 2 quốc gia, dân tộc; đưa quan hệ láng giềng hữu nghị và đối tác hợp tác chiến lược toàn diện hai nước Việt Nam - Trung Quốc lên một tầm cao mới.