Là một xã miền núi cách trung tâm Thành phố 35 km, có đường biên giới tiếp giáp với Trung Quốc12 km, gồm 03 dân tộc anh em (Kinh, Dao, Sán Chỉ) cùng sinh sống, trong đó dân tộc Dao, Sán Chỉ chiếm đến 86,8%, xã Hải Sơn được xác định là địa bàn vùng cao, biên giới có vị trí trọng yếu chiến lược về Quốc phòng - an ninh và luôn được đón nhận sự quan tâm của các cấp các ngành. Đặc biệt là Thành phố đã luôn có nhiều cơ chế chính sách, sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, sát sao giúp cho Hải Sơn có nhiều bứt phá trong quá trình phát triển … nhất là từ khi tuyến đường Quốc lộ 18C, đường kết nối Hải Sơn - Hải Tiến đi vào hoạt động; và Khu di tích lịch sử Pò Hèn được xếp hạng di tích cấp Quốc gia… đã mở thêm nhiều điều kiện thuận lợi để Hải Sơn phát triển, nhất là lĩnh vực du lịch trải nghiệm, du lịch tâm linh; Cùng với đó, thương hiệu ẩm thực của Hải Sơn với những đặc sản như: Ngan đen, Lợn bản, cá suối, rau rừng, mật ong, rượu sim, trà Hoa vàng, sôi ngũ sắc…ngày càng được khẳng định được thương hiệu và thu hút sự quan tâm, tiêu dùng của rất nhiều người dân và du khách. 

Di chuyển tới Phiên chợ Pò Hèn, có 3 tuyến đường cho du khách lựa chọn, tuy nhiên để thuận tiện du khách nên đi 2 tuyến: Nếu khách đi từ Trung tâm thành phố thì đến km3 Hải Yên, đi theo quốc 18C đi qua xã Bắc Sơn là đến Chợ Pò Hèn xã Hải Sơn; nếu du khách đi Cao Tốc Hạ Long - Móng Cái thì đến nút giao đường dẫn đến Huyện Hải Hà tiếp tục đi đường 18A hướng về Móng Cái, rẽ vào đường 18C đi Cửa khẩu Bắc Phong Sinh đi vào địa phận xã Hải Sơn Thành phố Móng Cái, đi thẳng là tới Chợ Pò Hèn.

Chị Lại Thị Hương - du khách đến từ TP Hạ Long vui vẻ chia sẻ: ‘Đoàn chúng tôi đến chợ phiên Pò Hèn với một không khí háo hức với mong muốn được khám phá về một chợ phiên ở vùng cao của TP Móng Cái. Đến đây chúng tôi không chỉ được hoà mình vào không khí lễ hội với nhiều nét đặc sắc mà còn được thưởng thức ẩm thực của địa phương; các sản vật của địa phương như trà hoa vàng, mật ong hay các loại bánh truyền thống Ngan đen và rau rừng…. đều rất chất lượng nên tôi có mua về làm quà, con người thì rất hồn hậu và thân thiện. Chắc chắn tôi sẽ còn quay trở lại chợ phiên Pò Hèn nhiều lần nữa”.

Đồng chí Phạm Thị Oanh - Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin TP Móng Cái cho biết:  “Phiên chợ vùng cao Pò Hèn, xã Hải Sơn được tổ chức vào ngày 22/10/2023 và nghiên cứu thí điểm tổ chức thường niên 02 lần/tháng vào ngày thứ 7, chủ nhật đầu tháng và giữa tháng. Phiên chợ Pò Hèn có sự tham gia của đồng bào các dân tộc xã Hải Sơn, xã Bắc Sơn (TP Móng Cái), xã Quảng Đức (huyện Hải Hà), xã Húc Động (huyện Bình Liêu) du khách đến đây sẽ được thưởng thức các làn điệu hát giao duyên của dân tộc Dao, hát soóng cọ, được mua sắm và check - in cùng các trang phục dân tộc; tham gia các trò chơi dân gian; thưởng thức ẩm thực mẹt, thắng cố, thịt trâu, thịt bò, ngan Đen, phở xào, vịt quay Bắc Kinh, các loại đồ ăn vặt, các loại bánh, mật ong rừng, các mặt hàng về rổ, rá; may mặc, hàng nông sản, lâm sản. Đặc biệt, du khách sẽ được kết nối tham quan các điểm du lịch tại xã Hải Sơn như Khu di tích lịch sử quốc gia Pò Hèn, cột mốc 1347, làng bích họa xóm họ Đặng, núi Pa Nai... và tham quan TP Móng Cái với nhiều điểm đến hấp dẫn. Đây cũng là một điểm đến níu chân du khách trong mùa du lịch Thu - Đông của TP Móng Cái”.

Được biết, chợ phiên Pò Hèn là chợ truyền thống có từ lâu đời, được hình thành trong giai đoạn từ năm 1975 tại khu vực Pò Hèn, là nơi trao đổi hàng hóa của nhân dân trong vùng, giao thương với thôn Thán Sản - Trung Quốc; Chợ được họp vào các ngày mùng 2, 5, 8, 12, 15, 18, 22, 25, 28 âm lịch, đến năm 2000, xã Hải Sơn đã xây dựng lại chợ, các mặt hàng được giao thương chủ yếu là nông, lâm sản của nhân dân trong vùng và một số tiểu thương ở huyện Hải Hà mang các mặt hàng nông sản và nhu yếu phẩm thiết yếu đến giao thương để đổi lấy các lâm sản, nông sản. Tuy nhiên từ năm 2019 đến năm 2022 do dịch Covid 19 chợ đã xuống cấp không đáp ứng được hoạt động trở lại. Năm 2023, được Thành phố bố trí vốn chỉnh trang lại chợ, sau khi Chợ được chỉnh trang lại hiện nay có 30 hộ thực hiện đăng ký kinh doanh thường xuyên tại chợ. Việc khôi phục chợ phiên Pò Hèn nhằm bảo tồn nếp văn hóa quen thuộc của người dân vùng cao xã Hải Sơn, để người dân từ các thôn tụ họp, trao đổi, buôn bán những sản phẩm nông sản đơn thuần như gà, lợn, tỏi khô, măng, mật ong rừng, các loại rau, thuốc bắc... Phiên chợ Pò Hèn không chỉ là phiên chợ đơn thuần giao lưu, buôn bán, mà còn là nơi tái hiện, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, giao lưu văn hóa văn nghệ của các dân tộc Dao, Sán Chỉ, Kinh.

Đồng chí Vũ Tuấn Anh - Bí thư, Chủ tịch UBND xã cho biết: “ Đối với phiên chợ Pò Hen chúng tôi kỳ vọng sẽ là điểm đến du lịch và thương mại, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, thông qua việc kết nối giao thương với các xã lân cận như Quảng Đức và trong vùng theo định hướng phát triển bền vững. Đồng thời, chọ phiên Pò Hèn sẽ kết nối các tour tuyến du lịch và đón du khách đến với Hải Sơn gắn với du lịch tâm linh tại Khu di tích lịch sử Quốc gia Pò Hèn, du lịch cộng đồng, du lịch khám phá và trải nghiệm tại xã Hải Sơn. Đặc biệt, chúng tôi hy vọng sắp tới lối mở Pò Hèn - Thán Sản sẽ là cặp chợ biên giới thúc đẩy phát triển mạnh mẽ về giao thương cho nhân dân 2 bên biên giới”

Đồng chí Vũ Tuấn Anh - Bí thư, Chủ tịch UBND xã cho biết thêm: ‘Trăn trở với sự phát triển của địa phương, nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào; khơi dậy khát vọng đổi mới, phát huy nội lực của chính người dân nơi đây. Phiên chợ Pò Hèn, xã Hải Sơn sẽ được tổ chức thí điểm mỗi tháng 02 lần. Thông qua phiên chợ nhằm tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại và du lịch, giới thiệu quảng bá sản phẩm OCOP và các sản phẩm nông sản, hàng hóa tiêu biểu của xã. Chợ phiên cũng là nơi hội tụ để các tiểu thương, người dân có điều kiện gặp gỡ, giao lưu, mua bán; đồng thời hợp tác, tìm kiếm đối tác, mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm góp phần tạo sức bật mới, nhân dân tích cực sản xuất nông, lâm  nghiệp chuyển đổi sản xuất, kinh doanh hàng hóa và xây dựng nông thôn mới, thúc đẩy KT-XH phát triển bền vững và giữ vững nét đặc trưng riêng có của Hải Sơn”.

Chợ phiên Pò Hèn không chỉ đơn thuần là nơi trao đổi, mua bán hàng hóa mà còn là điểm hẹn giao lưu văn hóa giữa các dân tộc, nơi hội tụ giá trị tinh thần và nét đẹp văn hóa độc đáo mang đặc trưng của các vùng miền. Đồng thời, đây sẽ là nơi tích cực giữ gìn, bảo tồn và lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp về phong tục tập quán, ẩm thực, trang phục, các hoạt động sinh hoạt văn hóa đặc sắc, trò chơi dân gian của đồng bào các dân tộc. 

Việc tổ chức Phiên chợ Pò Hèn nhằm khôi phục, bảo tồn và phát huy các nét văn hóa, ẩm thực, sản phẩm truyền thống, các phong tục tập quán đặc sắc của các dân tộc vùng cao đồng thời là một trong những sản phẩm du lịch mới của thành phố Móng Cái, góp phần phát triển sản phẩm du lịch cộng đồng tại xã Hải Sơn. 

Thời gian tới, xã Hải Sơn sẽ thành lập Ban quản lý chợ thực hiện việc đảm bảo an ninh trật tự, trông giữ xe, quản lý các gian hàng được bày bán trong chợ; Đồng thời, tổ chức lồng ghép các hoạt động văn hóa làm phong phú thêm nét đẹp của chợ phiên. Chợ phiên sẽ thu hút bình quân từ 500 - 800 lượt người tham gia/phiên và những năm tiếp theo số lượt người đến phiên chợ đạt trên 2.000 lượt người tham gia/phiên; Đồng thời, gắn phiên chợ với phát triển du lịch trải nghiệm Homestay ở xóm Họ Đặng, xóm 26 hộ, hình thành các tua khám phá cảnh đẹp của rừng nguyên sinh gắn với Khu di tích lịch sử quốc gia Pò Hèn. Bên cạnh đó, xã sẽ phát triển các vườn dược liệu, vườn hoa công viên sông Ka Long, quy hoạch lại các đồi hoa sim phục vụ du khách đến thăm quan, trải nghiệm...

Hy vọng chợ phiên Pò Hèn sẽ là điểm đến, là cầu nối để Hải Sơn mang đến cho nhân dân và du khách thật nhiều trải nghiệm hấp dẫn, khó quên  và thúc đẩy du lịch vùng cao, du lịch Thu - Đông trên địa bàn TP Móng Cái phát triển./.