Quan hệ hợp tác giữa Quảng Ninh (Việt Nam) - Quảng Tây (Trung Quốc) đã kế thừa bề dày truyền thống lịch sử và được dựa trên các cơ chế hợp tác song phương, hoạt động của Ủy ban Công tác liên hiệp Quảng Tây và 4 tỉnh biên giới phía Bắc của Việt Nam; các văn kiện hợp tác giữa chính phủ hai nước. Tuy nhiên, 2017 là năm tỉnh Quảng Ninh đã có nhiều quyết sách thúc đẩy mối quan hệ toàn diện này đi vào chiều sâu, ổn định.

Bí thư Khu ủy Quảng Tây, Trung Quốc và Bí thư 4 tỉnh biên giới phía Bắc của Việt Nam chụp ảnh lưu niệm sau khi ký kết Biên bản hội đàm mùa xuân năm 2017.

Trong khuôn khổ hội nghị các bên đã thống nhất ký Biên bản xác định 8 nội dung hợp tác cụ thể với lộ trình triển khai rõ ràng, ưu tiên tập trung tháo gỡ những khó khăn, khai thông hợp tác du lịch, thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch hai chiều; hợp tác xây dựng, kết nối hạ tầng giao thông, cùng báo cáo chính phủ hai nước thống nhất chủ trương xây dựng Khu hợp tác kinh tế biên giới Móng Cái - Đông Hưng để tăng cường thúc đẩy phát triển thương mại  biên giới. Đây là văn kiện quan trọng có tính chất định hướng để tiếp tục triển khai các hoạt động hợp tác giữa tỉnh Quảng Ninh với Khu kinh tế dân tộc Choang Quảng Tây cụ thể hơn trong năm.Sự kiện đối ngoại quan trọng với quy mô lớn đánh dấu sự mở màn của năm 2017 là “Chương trình gặp gỡ đầu xuân” giữa Bí thư Tỉnh ủy 4 tỉnh biên giới phía Bắc và Bí thư Khu ủy Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc) diễn ra từ ngày 9 -11/2/2017, tại TP Hạ Long do tỉnh Quảng Ninh đăng cai tổ chức có sự tham dự của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và gần 150 đại biểu bộ, ngành Trung ương và địa phương hai nước. Hội nghị đã đạt nhiều kết quả quan trọng.

Tăng cường quan hệ chính trị, đối ngoại biên giới

Hoạt động trao đổi đoàn giữa hai địa phương năm 2017 diễn ra sôi nổi kể từ sau cuộc gặp đầu năm của các Bí thư Khu - Tỉnh, nổi bật là các đoàn do đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh  Vũ Thị Thu Thủy, Vũ Văn Diện đi làm việc với chính quyền khu Quảng Tây về hợp tác du lịch, tham dự Hội chợ thương mại ASEAN - Trung Quốc (CAEXPO 2017)  tại Nam  Ninh... Bên cạnh đó, tần suất trao đổi đoàn giữa các ngành, địa phương cấp huyện hai bên biên giới cũng diễn ra nhiều, tập trung vào giao lưu đối ngoại nhân dân, trao đổi văn hoá, thăm hỏi, đàm phán công tác quản lý biên giới, khu hợp tác kinh tế biên giới (33 đoàn/389 người). Từ đó, các vấn đề đối ngoại biên giới, công tác lãnh sự và quản lý biên giới lãnh thổ theo 3 văn kiện pháp lý mới được triển khai thuận lợi, hiệu quả: Quan hệ giữa lực lượng bảo vệ biên giới, cửa khẩu cũng như chính quyền các cấp hai bên Việt Nam - Trung Quốc được củng cố, tăng cường, tin cậy và hiểu biết lẫn nhau. Các huyện biên giới thường xuyên tổ chức đoàn thăm hỏi, ký kết hợp tác giao lưu nhân các dịp lễ hội do phía bên kia tổ chức. Hoạt động hữu nghị nhân dân theo mô hình bản - bản, đồn - trạm tiếp tục được nhân rộng và triển khai thực hiện ở nhiều nơi. Nhiều công trình biên giới đã được hai bên thống nhất thúc đẩy tiến độ xây dựng và đưa vào hoạt động các công trình biên giới: Cầu Bắc Luân II, hạ tầng khu vực cửa khẩu Bắc Phong Sinh - Lý Hỏa, lối mở Pò Hèn - Thán Sản, Cầu phao tạm tại Km 3 + 4 Móng Cái...

Đẩy mạnh hợp tác kinh tế - thương mại

Tổng kim ngạch XNK hàng hóa của các doanh nghiệp qua cửa khẩu của tỉnh Quảng Ninh năm 2017 ước đạt 1.608 triệu USD, trong đó xuất khẩu ước đạt 756 triệu USD, nhập khẩu 85,2 triệu USD, tăng 12% so với cùng kỳ 2016. Trong đó, hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới vẫn diễn ra cơ bản ổn định so với những năm trước. Về đầu tư trực tiếp nước ngoài, hiện có 11 dự án của các doanh nghiệp Quảng Tây triển khai trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.

Nhà thầu thi công cọc khoan nhồi cầu qua cặp cửa khẩu Hoành Mô (Việt Nam) - Động Trung (Trung Quốc). Ảnh: Đỗ Phương

Hợp tác trong lĩnh vực quản lý lao động, hợp tác trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đã đạt được nhiều kết quả khả quan khi mà hai bên đã ký kết được thỏa thuận quản lý lao động qua biên giới bước đầu đưa công tác quản lý đi vào nề nếp. Quảng Tây đã tổ chức nhiều chương trình bồi dưỡng ngắn hạn cho cán bộ làm công tác Đảng của tỉnh Quảng Ninh, dành cho tỉnh Quảng Ninh 25 suất học bổng đào tạo trình độ đại học và sau đại học năm 2017.

Về du lịch, hai địa phương đã có những bước tiến mới sau khi lãnh đạo hai bên ký kết Thỏa thuận hợp tác du lịch và tháo gỡ những vướng mắc nhằm từng bước xây dựng môi trường du lịch lành mạnh, hấp dẫn đem lại sự hài lòng cho du khách. Trên cơ sở đó, Sở Du lịch đã phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Phát triển du lịch Quảng Tây tiến hành chương trình quảng bá, xúc tiến tại địa phương này và tại Quảng Châu, Thượng Hải, chương trình phối hợp quảng bá đã đạt được những kết quả quan trọng, kết nối tuyến du lịch “Hai quốc gia, bốn điểm đến: Hạ Long, Móng Cái - Phòng Thành, Quế Lâm, kết nối hai di sản Vịnh Hạ Long và Quế Lâm”…

Nhìn chung, năm 2017 các lĩnh vực hợp tác với Quảng Tây đều được tỉnh Quảng Ninh  thực hiện một cách bài bản và có thể đánh giá là năm làm được nhiều việc thực chất, hiệu quả, tiệm cận đến mô hình quan hệ kiểu mẫu trong quan hệ cấp địa phương hai nước Việt - Trung. 

Một trong những nguyên nhân dẫn đến sự thành công là tỉnh Quảng Ninh đã nắm bắt kịp thời xu hướng và nhu cầu phát triển hội nhập quốc tế, coi trọng quan hệ láng giềng hữu nghị kết hợp với sự nhạy bén triển khai kịp thời các hoạt động hợp tác thiết thực. Tiếp đó là đã phát huy hiệu quả các cơ chế hợp tác giữa các địa phương biên giới hai nước Việt - Trung thúc đẩy hợp tác toàn diện với Quảng Tây và một nguyên nhân không thể thiếu là sự lãnh đạo, triển khai quyết liệt của cấp ủy, sự điều hành của chính quyền địa phương và sự hưởng ứng của các ngành, cấp trong thúc đẩy mối quan hệ hợp tác này…

Những định hướng cho năm 2018

Thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa tỉnh Quảng Ninh với Quảng Tây vừa đáp ứng nhu cầu của cả hai địa phương, vừa góp phần ổn định chính trị, tạo ra môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững an ninh quốc phòng. Tuy nhiên, những kết quả đạt được thời gian qua còn khiêm tốn, chưa tương xứng với tiềm năng của hai bên. Trong thực tế, hợp tác giữa hai bên cũng còn những điểm khác biệt. Song, thống nhất được quan điểm giải quyết những vấn đề liên quan theo các nguyên tắc “cùng tồn tại hoà bình, cùng phát triển” và từng bước tháo gỡ những vướng mắc sẽ tiếp tục là nguyên tắc, định hướng cho mối quan hệ hợp tác giữa hai địa phương.

Mới đây, một trong những văn kiện đã góp phần định hướng rõ thêm quan hệ hai nước và cấp địa phương, đó là Tuyên bố chung của lãnh đạo hai Đảng, hai Nhà nước trong chuyến thăm chính thức nước ta năm 2017 của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước CHND Trung Hoa Tập Cận Bình đã khẳng định: “Hai nước Việt Nam - Trung Quốc là láng giềng và đối tác hợp tác quan trọng của nhau, đều đang trong giai đoạn then chốt của cải cách phát triển, sự phát triển của nước này là cơ hội của nước kia. Hai bên cần thiết thực phát huy vai trò điều phối tổng thể của các cơ chế giao lưu hợp tác giữa hai Đảng, hai nước như cuộc gặp đại diện hai Bộ Chính trị, Ủy ban chỉ đạo hợp tác song phương Việt - Trung; tăng cường cơ chế hợp tác giữa các địa phương biên giới”.

Thời gian tới, một số nội dung hợp tác mà tỉnh Quảng Ninh cần trao đổi với phía bạn tiếp tục nỗ lực thúc đẩy như: Đẩy nhanh tiến độ triển khai xây dựng công trình giao thông, cơ sở hạ tầng cửa khẩu; mở, nâng cấp cửa khẩu, mở mới lối mở, cặp chợ biên giới; chuẩn bị tốt các điều kiện xây dựng Khu hợp tác kinh tế qua biên giới Móng Cái - Đông Hưng; ổn định, nâng cao kim ngạch xuất khẩu; đơn giản hoá thủ tục thông quan hàng hoá; nghiên cứu thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực thương mại điện tử biên giới; phối hợp cùng tìm giải pháp hữu hiệu để ngăn chặn triệt để các hoạt động buôn lậu, tội phạm và xuất nhập cảnh trái phép qua biên giới; thống nhất phương thức hợp tác có hiệu quả chương trình  đào tạo cán bộ và triển khai học bổng của Quảng Tây dành cho các tỉnh phía Việt Nam; trao đổi thông tin, hợp tác phát triển du lịch…

Trước mắt, cần tập trung phối hợp với phía bạn làm tốt công tác tổ chức Chương trình gặp gỡ mùa xuân 2018 giữa các bí thư 4 tỉnh biên giới phía Bắc với Bí thư Khu ủy khu tự trị dân tộc Choang và Hội nghị Ủy ban công tác liên hiệp lần thứ 9 tại Nam Ninh (Trung Quốc).

Triển vọng về quan hệ hợp tác Quảng Ninh - Quảng Tây (Trung Quốc) là rất lớn. Đây vừa là nguyện vọng chung của nhân dân hai nước, phù hợp với lợi ích của hai dân tộc nói chung, của các tỉnh biên giới nói riêng, trong đó có tỉnh Quảng Ninh. Chúng ta có quyền tin tưởng rằng với sự định vị đúng đắn mối quan hệ Quảng Ninh - Quảng Tây và những thuận lợi trên cơ sở nền tảng của quan hệ hai nước, hai tỉnh - khu sẽ có những bước phát triển mới, toàn diện, hiệu quả hơn trong năm 2018 và những năm tiếp theo.

Đặng Thúy Doan (Sở Ngoại vụ)