Móng Cái, Quảng Ninh là khu vực có đường biên giới chung với thành phố Đông Hưng, khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung Quốc, là điểm giao thoa của vành đai kinh tế Vịnh Bắc Bộ và khu vực hợp tác "Hai hành lang, một vành đai” kinh tế Việt Nam - Trung Quốc, cầu nối trực tiếp và quan trọng trong việc thúc đẩy hợp tác với ASEAN và Đông Bắc Á. Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái là 1 trong 8 khu Kinh tế cửa khẩu trọng điểm của quốc gia, được hưởng chính sách ưu đãi cao nhất của Chính phủ về chính sách xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh và thu hút đầu tư.

Những năm qua, Móng Cái khẳng định vị thế là trung tâm kinh tế cửa khẩu quan trọng, điểm đến hấp dẫn du khách. Khi Đông Hưng (Trung Quốc) là thành phố cửa ngõ có không khí giao lưu văn hóa mật thiết nhất Trung Quốc trên tuyến Biên giới Việt Nam với sản phẩm Du lịch đặc sắc “Lên núi, xuống biển và ra nước ngoài” thì khu vực Móng Cái (Việt Nam) có nét tương đồng, đối trọng trong thúc đẩy mạnh mẽ việc hội nhập văn hóa, du lịch cũng như xây dựng vành đai du lịch biên giới Việt- Trung, góp phần thúc đẩy sự thịnh vượng của du lịch xuyên biên giới và quan hệ song phương.

Hiện nay, các xã phường có đường biên giới tiếp giáp với Đông Hưng, Trung Quốc gồm: Hải Sơn, Vĩnh Thực, Móng Cái 1, Móng Cái 2, Móng Cái 3. Trong đó, trọng tâm Cửa khẩu Quốc tế Bắc Luân với 02 lối thông quan, XNK, XNC với hoạt động thương mại sôi động nằm trên địa bàn phường Móng Cái 1; khu vực biển, cảng khẩu từ phường Móng Cái 2 tới xã Vĩnh Thực; khu vực trọng tâm thu hút phát triển khu/cụm công nghiệp, lối thông quan, Cảng ICD tại phường Móng Cái 3 và khu vực phát triển mạnh về du lịch khám phá vùng biên giới ghi dấu tiềm năng tại xã Hải Sơn. 

Xuất phát từ vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế của đất nước, khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành nhiều cơ chế, chính sách ưu đãi tạo điều kiện thúc đẩy phát triển. Trong chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam và tỉnh Quảng Ninh, Móng Cái được xác định là địa bàn động lực, là điểm giao thoa trong chiến lược phát triển “2 hành lang- 1 vành đai kinh tế” Việt Nam - Trung Quốc - ASEAN và trọng tâm của các chương trình hợp tác về du lịch giữa tỉnh Quảng Ninh (Việt Nam) với tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc). 

Để hiện thực hóa các định hướng lớn của Chính phủ hai nước Việt Nam - Trung Quốc, trong thời gian qua tại Móng Cái đã và đang triển khai các dự án hạ tầng động lực quan trọng, cùng với đó là hệ thống kết cấu hạ tầng tương đối đồng bộ, thuận lợi và đang ngày càng hoàn thiện sẽ đem đến cho cặp cửa khẩu Móng Cái - Đông Hưng những thời cơ và sự phát triển mạnh mẽ, bền vững trong thời gian tới.

Được xác định là Trung tâm du lịch lớn của tỉnh Quảng Ninh, các địa phương khu vực Móng Cái đang “trỗi dậy” nhờ đánh thức tiềm năng du lịch qua khai thác các yếu tố “ven biên, ven biển”. Sự khác biệt của du lịch vùng biên Móng Cái dẫn dắt du khách từ trải nghiệm trước cảnh đẹp thiên nhiên kỳ vĩ, tinh thần hứng khởi bởi sự thú vị, tinh túy của văn hóa độc đáo, giải trí hấp dẫn, ẩm thực giao thoa...đến ấn tượng thân thương của con người miền Đông hiền hòa, hào sảng...; để bất kỳ ai, từng đến Móng Cái, lại luôn mong thêm lần trở lại. Đồng thời, đây cũng là điểm đến hấp dẫn, thu hút các nhà đầu tư, thúc đẩy thương mại qua biên giới. 

Trong đó: 

Phường Móng Cái 1 có Cửa khẩu Quốc tế Móng Cái - là một trong những cửa khẩu giao thương biên giới với Trung Quốc, được xây dựng đầu tiên của Việt Nam từ năm 1991. Từ đây chỉ cần một vài thủ tục xuất nhập cảnh nhanh chóng, thuận tiện, du khách đã có môt chuyến xuất ngoại thú vị với trải nghiệm mô hình xe du lịch tự lái hấp dẫn. Trong quần thể khu vực cửa khẩu, có Nhà lưu niệm Bác Hồ, ghi dấu sự kiện Móng Cái vinh dự đón Bác về thăm; Cột mốc 1369 – cột mốc đầu tiên được cắm trên biên giới đất liền phân giới, cắm mốc giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Nối liền 2 cửa khẩu Móng Cái (Việt Nam)- Đông Hưng (Trung Quốc) là cây cầu Bắc Luân có lịch sử từ năm 1898. Xuôi dòng Bắc Luân, là cầu Ka Long- cây cầu đá duy nhất ở Việt Nam khắc ghi “Tình hữu nghị Việt - Trung đời đời bền vững”.

Nối tiếp cửa khẩu quốc tế Móng Cái là cửa khẩu Bắc Luân II- khu vực tập trung xuất nhập khẩu và giao thương hàng hóa, xuất khẩu hàng hóa là nông, lâm, thủy sản sang Trung Quốc. 

Toàn bộ khu vực khu vực Bắc Luân I và Bắc Luân II nằm trọn vẹn trong mô hình cửa khẩu thông minh tại cặp Cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc) đang được Quảng Ninh (Việt Nam) và Quảng Tây (Trung Quốc) phối hợp triển khai thực hiện. Đồng thời, hai địa phương cũng đang tập trung thúc đẩy xây dựng cầu Bắc Luân III để khai thác, phát huy lợi thế thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, góp phần phát triển kinh tế xã hội. Tổng giá trị hàng hoá xuất nhập khẩu qua địa bàn tăng mạnh, tổng thu Thuế XNK nộp Ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2025 đạt trên 9.000 tỷ đồng. Tổng lượng khách du lịch đạt trên 6 triệu người, nộp ngân sách nhà nước trên 400 tỷ đồng .Toàn địa bàn phường Móng Cái 1 có 526 doanh nghiệp, 1.858 hộ kinh doanh, nhờ phát huy lợi thế cửa khẩu, doanh thu đã đạt khoảng 20.000 tỷ đồng/năm, đóng góp lớn vào số thu ngân sách.

Cùng với cặp cửa khẩu thông minh, trên địa bàn có hệ thống trung tâm thương mại- chợ- siêu thị, đáp ứng mọi nhu cầu hàng hóa với giá cả phù hợp và thái độ phục vụ vô cùng hiếu khách. Có lễ hội đường phố tại Phố đi bộ Trần Phú- Phố đi bộ đầu tiên của tỉnh Quảng Ninh, có Sân Golf Vĩnh Thuận- chạy dọc theo bờ biển dài 3km, là sân Golf quốc tế đầu tiên gần biên giới và gần biển nhất ở Việt Nam, mang đến những trải nghiệm hoàn toàn mới mẻ và hấp dẫn, đẳng cấp 5 sao giữa lòng phố biển; có Bãi biển Trà Cổ, được mệnh danh là “Bãi biển trữ tình nhất Việt Nam” dài 17 km từ Núi Ngọc đến tận địa đầu Sa Vĩ, vẫn giữ nét hoang sơ được coi là độc nhất vô nhị trong hệ thống biển đảo Việt Nam. Hệ sinh thái biển đa dạng cùng tiềm năng du lịch biển đảo hấp dẫn còn được nối tiếp với các điểm đến: Bãi biển Đá Đen – Bình Ngọc, Bãi biển Đầu Đông, Bến Hèn, Hải đăng Vĩnh Thực...

 Ngược lên miền núi, Hải Sơn- miền biên giới thiêng liêng hùng vĩ sẽ thu hút du khách bởi làng bích họa rực rỡ sắc màu đồng bào các dân tộc vùng cao, bởi những đặc sắc, độc đáo của văn hóa các dân tộc thiểu số…

 Vươn ra biển lớn, Vĩnh Thực mời gọi du khách bởi Hệ sinh thái biển đa dạng cùng tiềm năng du lịch biển đảo hấp dẫn…

Cùng với đó, toàn địa bàn có 59 di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh đã được kiểm kê và đưa vào danh mục của tỉnh. Trong đó có 01 di tích cấp Quốc gia đặc biệt: đình Trà Cổ; 04 di tích cấp Quốc gia: Chùa Vạn Linh Khánh, chùa Xuân Lan, đền Xã Tắc, có 03 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia (gồm: Lễ Hội đình Trà Cổ, Lễ hội đình Vạn Ninh và Hát nhà tơ)… tất cả mang đến cho du lịch văn hóa - du lịch tâm linh nơi đây sắc màu, đặc trưng khác biệt.

Toàn bộ khu vực có hệ thống cơ sở lưu trú hiện đại, đảm bảo đáp ứng nhu cầu nghỉ dưỡng, thư giãn của mọi du khách với chất lượng cao, thuận lợi và an toàn nhất. Có văn hóa ẩm thực độc đáo với sự giao thoa tinh hoa ẩm thực Trung Hoa với những món ăn đậm đà vị biển cả, nồng nàn hương núi rừng.

Các loại hình du lịch đang và sẽ được triển khai hiệu quả như: Du lịch Mice, du lịch sinh thái, cộng đồng, du lịch bằng xe tự lái, tham quan du lịch trong ngày sang nước bạn Trung Quốc, du lịch trên sông biên giới…

Cùng với việc phát huy tiềm năng, giá trị của du lịch Móng Cái, của những giá trị truyền thống và hiện đại độc đáo, đặc sắc, đa dạng, khu vực này đang tập trung thu hút các nhà đầu tư vào các dự án khu công nghiệp, cụm công nghiệp.

Hiện nay, Phường Móng Cái 1 cùng các địa phương cũng đã tập trung khai thác hiệu quả lợi thế so sánh về địa kinh tế, chính trị gắn với nhiều dự án trọng điểm, động lực như: cao tốc Vân Đồn - Móng Cái, tuyến đường sắt Quốc gia Hạ Long - Móng Cái kết nối với tuyến đường sắt Đông Hưng (Trung Quốc); Xây dựng cơ chế, chính sách thí điểm triển khai Khu hợp tác kinh tế qua biên giới Móng Cái, Việt Nam – Đông Hưng, Trung Quốc theo Nghị quyết 30-NQ/TW ngày 23/11/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng Sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Triển khai thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh tại cặp cửa khẩu Móng Cái (Việt Nam)- Đông Hưng (Trung Quốc); đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện hàng loạt các dự án hạ tầng thương mại, xuất nhập khẩu, logistics khu vực biên giới trong quỹ đất 1.300 ha, giáp với TP Đông Hưng (Trung Quốc). Hoàn thành quy hoạch và điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất thời kỳ 2021-2030; bàn giao quỹ đất sạch cho chủ đầu tư bảo đảm tiến độ, trong đó có nhiều dự án quan trọng có tính chất động lực. Mở rộng Khu công nghiệp Hải Yên, đẩy nhanh tiến độ xây dựng Cảng Vạn Ninh… Tổng vốn đầu tư từ ngân sách và vốn đầu tư xã hội cho phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội trong 5 năm qua đạt trên 10 ngàn tỷ đồng. 

Địa phương cũng tập trung cải thiện mạnh mẽ môi trường kinh doanh, phát triển các ngành, lĩnh vực có lợi thế xứng đáng là đầu tàu, động lực tăng trưởng kinh tế có sức hấp dẫn và lan tỏa của tỉnh và Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. 

Hiện tại và thời gian tới, Phường Móng Cái 1 và Ban Quản lý cửa khẩu tỉnh Quảng Ninh sẽ tập trung triển khai xây dựng Cửa khẩu quốc tế Móng Cái trở thành cửa khẩu thông minh; phát triển khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái là một trong 8 khu kinh tế cửa khẩu trọng điểm của cả nước, hoàn thiện đồng bộ hạ tầng thương mại biên giới Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030 theo Quyết định số 259/QĐ-TTg ngày 25/02/2021 của Thủ tướng chính phủ. Đang đẩy nhanh tiến độ phê duyệt quy hoạch phân khu A3 khu hợp tác kinh tế thuộc Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái. Rà soát, cập nhật các dự án khu công nghiệp, cụm công nghiệp để điều chỉnh đồng bộ với quy hoạch tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2021-2030, Quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái đến năm 2040. 

Phường Móng Cái 1 chủ động phối hợp với sở, ngành để thu hút đầu tư, thúc đẩy triển khai các dự án tuyến đường sắt Hạ Long - Móng Cái, cầu Bắc Luân 3 và đường dẫn, Khu công nghiệp Lục Lầm gắn với khu hợp tác ngành nghề qua biên giới Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc) nhằm phát huy lợi thế để hợp tác, bổ trợ lẫn nhau hình thành chuỗi ngành nghề, nâng cao hiệu quả, bảo đảm ổn định, bền vững, tăng tính cạnh tranh, phát triển những ngành nghề mới có thế mạnh như gia công chế biến, công nghiệp chế biến, chế tạo, các ngành có giá trị gia tăng cao, thân thiện với môi trường, công nghệ cao, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo (AI)..., trên nguyên tắc tuân thủ các quy định pháp luật và thông lệ quốc tế. Phát triển dịch vụ tổng hợp hiện đại trở thành vai trò chủ đạo; xây dựng phường trở thành trung tâm logistics; chuẩn bị các điều kiện thuận lợi nhất để thúc đẩy tuyến đường sắt Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng, cầu Bắc Luân 3, công trình cầu kiên cố qua biên giới tại Lối mở cầu phao tại Km3+4 phường Móng Cái 3, khu hợp tác ngành nghề qua biên giới, hợp tác giao lưu văn hóa, du lịch, thể thao...

Những năm qua, mối quan hệ giữa tỉnh Quảng Ninh và Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây là minh chứng sinh động cho tình hữu nghị truyền thống và sự hợp tác thiết thực giữa hai nước. Hai địa phương đã tăng cường tin cậy chính trị, mở rộng hợp tác trên nhiều lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, du lịch, giáo dục – đào tạo, khoa học – công nghệ, giao lưu văn hóa và nhân dân. Các cơ chế hợp tác song phương được duy trì thường xuyên, thiết thực, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội khu vực biên giới, nâng cao đời sống nhân dân và củng cố quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Năm 2025, phía Việt Nam triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đã mở ra chương hợp tác mới giữa các xã, phường biên giới của tỉnh Quảng Ninh (Việt Nam) và thành phố Đông Hưng (Trung Quốc). Phát huy tiềm năng lợi thế trong du lịch, thương mại, thu hút đầu tư và tình hữu nghị truyền thống, tinh thần “vừa là đồng chí, vừa là anh em”, các xã, phường biên giới của tỉnh Quảng Ninh (Việt Nam) và thành phố Đông Hưng (Trung Quốc) sẽ tiếp tục kế thừa và mở rộng hợp tác trên nhiều lĩnh vực, gắn bó Nhân dân, đưa quan hệ song phương ngày càng đi vào chiều sâu, thiết thực và hiệu quả hơn, vì hòa bình, hữu nghị và thịnh vượng chung.