Đình Trà Cổ là một trong những di tích lịch sử văn hóa, kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu, đặc sắc của TP Móng Cái mang đậm văn hóa Việt truyền thống. Được xây dựng từ thời Hậu Lê (năm 1461). Trải qua những tác động của thời gian, đến nay đình Trà Cổ đã được trùng tu nhiều lần. Với những giá trị về lịch sử, kiến trúc đặc sắc, độc đáo, năm 2023 đình Trà Cổ được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt.

Để bảo tồn, gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống đặc sắc; đồng thời tưởng nhớ và tôn vinh công lao của các bậc tiền nhân đã có công khai phá lập làng, gây dựng mảnh đất Trà Cổ ngày nay. Hàng năm từ ngày 30/5 đến 3/6 Âm lịch, tại đình diễn ra Lễ hội đình Trà Cổ với nhiều hoạt động truyền thống, quy mô lớn, tiêu biểu cho loại hình lễ hội dân gian.

Đặc biệt, nét độc đáo của lễ hội là lễ rước “Ông Voi”. Nghi lễ này được duy trì thường niên, trở thành nét riêng có của vùng đất biên ải Móng Cái. Năm 2019, Lễ hội Đình Trà Cổ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Đình Trà Cổ và lễ hội đình Trà Cổ với những giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc nghệ thuật độc đáo từ lâu đã trở thành “Cột mốc văn hóa” vùng biên của tỉnh Quảng Ninh.

Lễ hội đình Trà Cổ là lễ hội truyền thống, được duy trì tổ chức thường niên nhằm bảo tồn, phát huy và tôn vinh những giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống của di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia Lễ hội truyền thống đình Trà Cổ và di tích lịch sử văn hóa Quốc gia Đình Trà Cổ; xây dựng và phát triển sản phẩm du lịch văn hóa tâm linh, góp phần thực hiện hiệu quả Đề án phát triển sản phẩm Du lịch Thành phố và Đề án phát triển Du lịch thành phố đến 2025, định hướng đến năm 2030.  

Thông qua việc tổ chức chương trình, nhằm đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa và sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh của nhân dân địa phương; tưởng nhớ công ơn của các vị tiền nhân đã có công khai phá, lập nên làng Trà Cổ xưa. Đồng thời giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau, nâng cao trách nhiệm bảo vệ, gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa truyền thống của địa phương, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. 

Lễ hội đình Trà Cổ năm 2024 được tổ chức theo 2 phần gồm phần lễ và phần hội. Phần lễ bao gồm Lễ Mộc dục; rước mâm hoa quả và cây đèn thần vào đình; Rước Ông Voi ra đình chầu (diễn ra vào ngày 30/5 ÂL); Lễ Thỉnh sinh; Khai mạc lễ hội; Lễ nghênh thần; Lễ an vị; Chuyển ông voi về nhà; Lễ đóng cây cai đám, gọi sổ bìa xanh; dâng lễ của nhân dân và du khách (diễn ra vào ngày 1/6 ÂL); rước cỗ chay cỗ mặn của ông đám đương nhiệm; dâng lễ của các Khu Nam Thọ, Đông Thịnh, Tràng Lộ, Tràng Vĩ; Lễ cất cây cai đám; Gọi danh sách ông đám mới (diễn ra vào ngày 2/6 ÂL); Rước cỗ chay cỗ mặn của ông đám mới; Lễ đại tế; Lễ tống đăng; Làm lễ thí ôn; Bế mạc Lễ hội (diễn ra vào ngày 3/6 ÂL). Phần hội gồm Chấm thi Ông Voi; Chương trình văn nghệ chào mừng Lễ hội đình; các hoạt động trò chơi dân gian kéo co, đi cà kheo, viết thư pháp, nhảy bao bố…).

Để lễ hội diễn ra an toàn, đúng kế hoạch, mọi công tác chuẩn bị đang được các đơn vị liên quan gấp rút chuẩn bị. Là đơn vị chủ trì, UBND phường Trà Cổ đã thành lập Ban Tổ chức và 5 tiểu ban giúp việc, tích cực triển khai công tác đôn đốc, kiểm tra việc đảm bảo vệ sinh môi trường trước, trong và sau thời gian tổ chức; triển khai các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức của nhân dân trong công tác bảo vệ môi trường tại khu di tích; thực hiện việc tuyên truyền, nâng cao ý thức cho đoàn viên, hội viên, nhân dân và du khách thực hiện tốt nếp sống văn minh trong tham gia lễ hội; triển khai phối hợp chặt chẽ với lực lượng Công an, Biên phòng trên địa bàn xây dựng phương án đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông, phòng, chống cháy nổ trên địa bàn và trong khu di tích…

Đồng chí Nghiêm Trọng Luân, Phó Chủ tịch UBND phường Trà Cổ cho biết: Thực hiện Kế hoạch tổ chức Lễ hội đìnhTrà Cổ năm 2024, UBND phường Trà Cổ là đơn vị chủ trì, chúng tôi đã phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng nội dung, chương trình, phương án kỹ lưỡng cho lễ hội như: kịch bản điều hành lễ hội; chương trình văn nghệ; các trò chơi dân gian; nội dung tuyên truyền, quảng bá các hoạt động lễ, hội; các phương án huy động lực lượng tham gia phần lễ, hội; tổ chức, điều hành lễ rước kiệu nghênh thần; đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông, phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm trên địa bàn phường Trà Cổ và công tác phòng chống dịch; đồng thời xây dựng phương án huy động xã hội hóa, sử dụng các nguồn kinh phí đảm bảo hoạt động lễ hội…. Đến thời điểm hiện tại công tác chuẩn bị cơ bản được đảm bảo và thực hiện theo đúng kế hoạch đã đề ra”.

Với sự chuẩn bị chu đáo, tích cực, hiệu quả, chắc chắn Lễ hội đình Trà Cổ năm 2024 sẽ diễn an toàn, tiết kiệm, trang trọng, vui tươi, lành mạnh, hứa hẹn đem lại ấn tượng sâu sắc đối với du khách thập phương, đồng thời đáp ứng nhu cầu hưởng thụ về văn hoá tâm linh cho người dân địa phương và du khách, góp phần giới thiệu, quảng bá các giá trị, nét đẹp văn hóa của đình Trà Cổ, giá trị về lịch sử, văn hóa, kiến trúc nghệ thuật của di tích lịch sử văn hóa Quốc gia đình Trà Cổ nói riêng và nét đẹp di sản văn hóa thành phố Móng Cái nói chung.