Hành trình khẳng định vai trò văn hóa dân tộc

Lịch sử đã khắc ghi dấu mốc 28/8/1945, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh ký tuyên cáo thành lập Chính phủ lâm thời gồm 13 Bộ, trong đó có Bộ Thông tin, Tuyên truyền – tiền thân của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ngày nay. Từ khi có Đảng lãnh đạo, văn hóa luôn được xác định là một mặt trận trọng yếu. Đề cương Văn hóa Việt Nam năm 1943 đã đặt nền tảng cho sự phát triển với 3 nguyên tắc “Dân tộc – Khoa học – Đại chúng”. Các Nghị quyết của Trung ương, Bộ Chính trị qua nhiều giai đoạn tiếp tục khẳng định văn hóa là hồn cốt dân tộc, là động lực phát triển và là sức mạnh mềm của quốc gia.

Trải qua 8 thập kỷ, ngành Văn hóa đã viết nên bản trường ca với nhiều cung bậc, hành trình, từ khúc nhạc hào hùng của văn hóa kháng chiến đến những bước đi hội nhập tự tin của thể thao, từ hành trình đưa hình ảnh Việt Nam ra thế giới tới mục tiêu báo chí – mạch dẫn tri thức và cầu nối niềm tin giữa Đảng với Nhân dân.

Những năm gần đây, nhận thức về vị trí, vai trò của văn hóa trong phát triển bền vững đất nước ngày càng sâu sắc. Văn hóa hiện diện trong hầu hết các Nghị quyết, Chiến lược, Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội. Toàn ngành đã chuyển từ tư duy “làm văn hóa” sang “quản lý nhà nước về văn hóa”, tiệm cận định hướng quản trị hiện đại. Đặc biệt, Quốc hội đã thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 – 2035, đánh dấu bước đi chiến lược trong xây dựng thể chế.

Môi trường văn hóa được quan tâm, trở thành phong trào rộng khắp, nơi người dân vừa là chủ thể sáng tạo vừa là người thụ hưởng. Nhiều mô hình bảo tồn giá trị truyền thống, nhất là của đồng bào dân tộc thiểu số, đã lan tỏa hiệu quả; đời sống tinh thần của nhân dân được nâng cao, khoảng cách hưởng thụ văn hóa giữa các vùng miền dần thu hẹp.

Công nghiệp văn hóa định hình các hướng phát triển sáng tạo, từng bước chuyên nghiệp, đóng góp tích cực cho kinh tế. Ngoại giao văn hóa chuyển từ “giao lưu” sang “hợp tác thực chất”, gia tăng sức mạnh mềm quốc gia. Thể thao quần chúng phát triển, thể thao thành tích cao khẳng định vị thế trên đấu trường quốc tế. Du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, liên tục được vinh danh là điểm đến hàng đầu khu vực và thế giới. Báo chí, xuất bản tiếp tục giữ vai trò tiếng nói của Đảng, Nhà nước, đồng thời là diễn đàn của Nhân dân.

Giữ nhịp cũ, tạo nhịp mới, đi trước soi đường cho dân tộc, kiến tạo sức mạnh mềm quốc gia 

Trong diễn văn tại Lễ kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành Văn hóa, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khái quát những bài học lớn từ thực tiễn cách mạng và định hướng những nhiệm vụ trọng tâm để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, nền tảng tinh thần của dân tộc.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, những thành tựu của ngành Văn hóa trong 80 năm qua chính là kết quả của việc kiên định đường lối đúng đắn của Đảng, đặt văn hóa ngang tầm với chính trị, kinh tế, xã hội và luôn đặt con người ở trung tâm. Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: “Mọi thành tựu văn hóa đều bắt đầu từ việc tôn trọng quy luật văn hóa, giải phóng sức sáng tạo của cán bộ, khơi dậy sức mạnh cộng đồng để bừng sáng". 

Từ thực tiễn cách mạng gần một thế kỷ, Tổng Bí thư đã rút ra năm bài học lớn. 

Trước hết, bản sắc chính là gốc, còn hội nhập là cành. Bản sắc giúp dân tộc trường tồn, còn hội nhập mở ra cơ hội lan tỏa và phát triển. 

Thứ hai, văn hóa chỉ có thể nở hoa khi được nuôi dưỡng trong một môi trường lành mạnh, được đầu tư thỏa đáng – bởi “đầu tư cho văn hóa là đầu tư cho tương lai, cho mạch nguồn sức mạnh dân tộc”. 

Thứ ba, văn hóa phải hòa vào đời sống, thấm sâu đến từng gia đình, cộng đồng, cơ quan, doanh nghiệp để thực sự trở thành nền tảng tinh thần của xã hội. 

Thứ tư, trong kỷ nguyên số, sáng tạo là mạch chủ, đổi mới là phương thức và liên kết là động lực, giúp giá trị văn hóa nhân lên bội phần. 

Và cuối cùng, văn hóa chỉ trường tồn khi được vận hành bằng sự chung tay của toàn dân, từ đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên cho đến cộng đồng doanh nghiệp, người dân.

Tổng Bí thư Tô Lâm đồng thời chỉ rõ, bối cảnh toàn cầu hiện nay đang biến đổi sâu sắc với kinh tế số, kinh tế xanh, đô thị thông minh, cạnh tranh chiến lược gay gắt và sự thâm nhập mạnh mẽ của các sản phẩm văn hóa ngoại lai. Trong tình hình ấy, văn hóa càng phải đi trước một bước, đóng vai trò “soi đường, dẫn dắt, bồi đắp bản lĩnh, củng cố niềm tin, hình thành năng lực mềm quốc gia”.

Trên tinh thần đó, Tổng Bí thư đề nghị toàn ngành Văn hóa tập trung triển khai đồng bộ 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm. Trong đó có việc tiếp tục quán triệt và cụ thể hóa quan điểm của Đảng về văn hóa thành các chiến lược, quy hoạch, chương trình có trọng tâm, trọng điểm; xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh gắn với giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa số; bồi dưỡng và trọng dụng đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, nghệ nhân, huấn luyện viên, doanh nhân du lịch; phát triển công nghiệp văn hóa và kinh tế sáng tạo thành trụ cột mới của tăng trưởng; bảo tồn và phát huy di sản gắn với sinh kế cộng đồng, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số; tạo bứt phá trong thể thao, du lịch và ngoại giao văn hóa; đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, xây dựng “lá chắn mềm” là hệ giá trị, niềm tin, chuẩn mực xã hội.

“Trong thời đại số, sáng tạo phải là mạch chủ, đổi mới phải là phương thức và liên kết phải trở thành động lực,” Tổng Bí thư khẳng định, đồng thời kêu gọi toàn ngành nỗ lực chấn hưng, phát triển văn hóa Việt Nam, để văn hóa thực sự soi đường cho quốc dân đi tới, góp phần xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Phát triển văn hoá để xây dựng nền tảng tinh thần vững chắc

Phường Móng Cái 1 có diện tích tự nhiên 82,47 km2, dân số 45.588 người, có vị trí chiến lược quan trọng của tỉnh Quảng Ninh về kinh tế, xã hội, chính trị, quốc phòng - an ninh và đối ngoại. Những năm qua, địa phương luôn chú trọng xây dựng văn hóa, con người Móng Cái phát triển toàn diện gắn các đặc trưng “Năng động, sáng tạo, lành mạnh, văn minh, thân thiện” đa dạng, giàu bản sắc, phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương; từng bước thu hẹp khoảng cách về thụ hưởng văn hóa thôn/khu dân cư, trên cơ sở kết hợp hài hoà các giá trị đặc trưng của Tỉnh, để văn hóa, con người Móng Cái thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, nguồn lực và động lực cho phát triển nhanh, bền vững. Các phong trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa” và cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” tại địa phương ngày càng đi vào thực chất và có chiều sâu. Tỷ lệ đạt trên 90% cơ quan, trên 96% gia đình, 99% thôn/khu phố đạt tiêu chuẩn văn hóa. Tỉ lệ người dân tham gia các hoạt động thể dục thể thao nâng cao sức khỏe đến năm 2025 đạt trên 70%. 

Hệ thống thiết chế văn hóa ngày càng hoàn thiện, phục vụ đa dạng nhu cầu học tập, sinh hoạt văn hóa, vui chơi cho Nhân dân, góp phần đẩy lùi các tệ nạn xã hội và củng cố tinh thần đoàn kết trong cộng đồng dân cư. 

100/100 khu có Nhà văn hóa đáp ứng nhu cầu hoạt động, sinh hoạt của Nhân dân; Bố trí quỹ đất, xây dựng mới nhiều nhà văn hóa khang trang tại các khu đô thị mới. Trên địa bàn có hàng chục nhà tập luyện và thi đấu thể thao, hàng trăm sân cầu lông, sân bóng chuyền, sân Pickleball,…

Công tác bảo tồn phát huy di sản văn hóa dân tộc được chú trọng. Địa phương đã hoàn thành việc xếp hạng đối với di tích cấp Quốc gia đặc biệt đối với Đình Trà Cổ, di tích cấp tỉnh đối với Nhà lưu niệm Bác Hồ tại Cửa khẩu Quốc tế Móng Cái, Sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng, tôn giáo đảm bảo đúng với truyền thống văn hóa dân tộc và quy định của Nhà nước...; phục dựng, phục hồi một số công trình kiến trúc, trang phục, hình thức sinh hoạt có đặc trưng văn hoá tiêu biểu, nổi bật.

Trong nhiệm kỳ 2025- 2030, Phường Móng Cái 1 xác định một trong những quan điểm phát triển là: Tận dụng tối đa thời cơ, thuận lợi, vượt qua mọi khó khăn, thách thức để tiếp tục phát triển nhanh, bền vững; gắn kết chặt chẽ và triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, trong đó: "phát triển kinh tế - xã hội là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hoá là nền tảng tinh thần; bảo đảm quốc phòng, an ninh là trọng yếu, thường xuyên" và chủ động, tích cực trong công tác đối ngoại. Điều đó cho thấy vai trò ý nghĩa đặc biệt quan trọng của Văn hóa. 

Trong nhiệm vụ trọng tâm, khâu đột phá trong nhiệm kỳ 2025 – 2030, Phường Móng Cái 1 kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế nhanh, bền vững với phát triển nguồn lực con người và văn hóa thực sự trở thành nền tảng, sức mạnh nội sinh, động lực cho sự phát triển nhanh, bền vững; khơi dậy và phát huy tinh thần yêu nước, ý chí tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tinh thần “Kỷ luật và đồng tâm”, vượt lên mạnh mẽ và khát vọng phát triển phường Móng Cái 1 giàu mạnh, văn minh, hiện đại, hạnh phúc; Phường cũng tập trung khâu đột phá trong phát huy bản sắc văn hóa của nhân dân các dân tộc địa phương, gắn với xây dựng và phát triển các loại hình văn hóa, văn nghệ….; lấy giá trị văn hóa, con người làm nền tảng, sức mạnh nội sinh bảo đảm sự phát triển bền vững; quyết tâm, quyết liệt tạo đột phá trong thu hút doanh nghiệp đến đầu tư nhất là lĩnh vực dịch vụ, du lịch, thương mại, logistics... phát triển Khu du lịch Quốc gia Trà Cổ, trọng tâm là phát triển các sản phẩm du lịch, dịch vụ chất lượng cao tại khu vực Trà Cổ, Bình Ngọc; đưa địa phương trở thành khu du lịch trọng điểm của tỉnh và vùng đồng bằng Bắc Bộ. 

Kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống (28/8/1945 - 28/8/2025), các thế hệ người làm văn hóa hôm nay bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại - Người đặt nền móng cho nền văn hóa Việt Nam hiện đại; vững niềm tin sắt son vào sự lãnh đạo của Đảng, quản lý điều hành của Nhà nước; sự hỗ trợ, giúp đỡ của các tầng lớp Nhân dân và công lao, đóng góp của các thế hệ cán bộ ngành Văn hóa qua các thời kỳ. Với phương châm “Quyết liệt hành động, khát vọng cống hiến” và tuyên ngôn hành động “Văn hóa là nền tảng - Thông tin là mạch dẫn - Thể thao là sức mạnh - Du lịch là nhịp cầu kết nối”, Ngành Văn hóa phường Móng Cái 1 quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó, đưa sự nghiệp phát triển văn hóa bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc với những thành tựu mới, dấu ấn mới từ nơi địa đầu đất nước thân yêu.