Ngày 11-3- 2014, tại mũi Sa Vỹ, phường Trà Cổ, TP Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đã diễn ra lễ ký kết nghĩa cụm cư dân biên giới giữa khu Tràng Vỹ với thôn Vạn Vĩ (thị trấn Giang Bình, TP Đông Hưng, tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc). 

Thôn Vạn Vĩ, thị trấn Giang Bình, thành phố Đông Hưng chỉ cách thôn Tràng Vĩ, phường Trà Cổ, thành phố Móng Cái một con sông. Trong thôn có trên 90% là người gốc Việt. Riêng khu vực Xuyên Tâm, Mú Thầu, Vạn Vĩ (thị trấn Giang Bình, Trung Quốc) gần như toàn bộ là người Việt sinh sống. Tất cả mọi phong tục, tập quán của người Việt ở đây cơ bản vẫn được bà con duy trì, như: gói bánh chưng trong ngày tết, thờ cúng ông bà tổ tiên,  lễ hội cúng đình và trẻ em sinh ra được dạy tiếng Việt v.v..

Gốc tích và truyền thống văn hoá giữa nhân dân hai địa phương Tràng Vĩ (Việt Nam) - Vạn Vĩ (Trung Quốc) có nhiều nét tương đồng và có tình cảm keo sơn, gắn bó từ lâu đời. Suốt bao đời nay, nhân dân khu Tràng Vĩ - Vạn Vĩ đã cùng sống thân thiện, qua lại thăm thân, giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Nhân dân hai thôn - khu luôn coi nhau như anh em trong một nhà. Đó là mối quan hệ thân tộc, tự nhiên, lâu đời hàng trăm năm giữa hai thôn, khu.

Ngày 26-8- 2014, tại Nhà văn hóa thôn Pò Hèn đã diễn ra Lễ ký kết nghĩa cụm dân cư biên giới giữa thôn Pò Hèn, xã Hải Sơn, TP Móng Cái (Việt Nam) và thôn Thán Sản, thị trấn Na Lương, khu Phòng Thành (Trung Quốc).

Tại lễ ký kết, 2 bên đã thống nhất các nội dung: Cùng nhau tuyên truyền, vận động nhân dân hai thôn bảo vệ, không làm hư hỏng cột mốc; thường xuyên trao đổi tình hình, cùng nhau phối hợp, giải quyết các vấn đề liên quan; không tham gia và không tiếp tay cho tội phạm mua, bán các chất ma túy, buôn bán người và hàng cấm; tiếp tục tăng cường và phát huy mối quan hệ truyền thống tốt đẹp; tăng cường giao lưu nhân dân biên giới, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa.

Như vậy, mười năm qua, hai Mô hình “Kết nghĩa cụm dân cư hai bên biên giới” gồm Tràng Vĩ (Việt Nam) - Vạn Vĩ (Trung Quốc) và Pò Hèn, xã Hải Sơn, TP Móng Cái (Việt Nam) và thôn Thán Sản, thị trấn Na Lương, khu Phòng Thành (Trung Quốc) đã trở thành  hoạt động ngoại giao nhân dân hết sức đặc sắc, ý nghĩa...

Đơn cử, đối với mô hình kết nghĩa cụm cư dân biên giới giữa khu Tràng Vỹ với thôn Vạn Vĩ (thị trấn Giang Bình, TP Đông Hưng, tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc), trong 10 năm qua, hai bên đã thực hiện tốt công tác tuyên truyền vận động và giáo dục cho nhân dân hai Thôn, Khu xây dựng, vun đắp tình đoàn kết, hữu nghị, truyền thống của hai Đảng, hai Nhà nước và hai địa phương; truyền thống tốt đẹp giữa hai dân tộc, thân tộc, dòng họ vốn lâu đời giữa hai bên biên giới; Duy trì thường xuyên công tác thăm hỏi, động viên nhau trong dịp ngày lễ, tết, lúc ốm đau và giúp đỡ nhau phát triển kinh tế, xây dựng thôn, khu giàu đẹp; cùng nhau bảo vệ môi trường sinh thái, giúp nhau khắc phục hậu quả thiên tai, phòng chống bão lũ; cứu hộ, cứu nạn trên cửa sông Bắc Luân và trên biển; phòng chống dịch bệnh xảy ra đối với người, vật nuôi, cây trồng; Tiếp tục củng cố, vun đắp mối quan hệ truyền thống tốt đẹp giữa hai dân tộc, thân tộc, dòng họ vốn lâu đời giữa hai bên; thường xuyên giao lưu, giữ gìn và phát triển bản sắc văn hóa, truyền thống của dân tộc, các dịp lễ hội truyền thống Đình Trà Cổ, Đình Tràng Vĩ (Việt Nam) và lễ hội Đình Vạn Vĩ (Trung Quốc); giao lưu thể dục thể thao, văn hóa, văn nghệ… cùng nhau xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị và phát triển bền vững. Phối hợp thực hiện tốt công tác tuyên truyền, giáo dục nhân dân hai bên biên giới chấp hành và thực hiện nghiêm 03 văn kiện pháp lý về biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc, Hiệp định Hợp tác nghề cá Việt Nam - Trung Quốc. Cùng nhau bảo vệ không làm hư hỏng mốc quốc giới, không làm thay đổi đường biên giới, dòng chảy sông biên giới; không tham gia và không tiếp tay cho tội phạm mua, bán các chất ma túy, mua, bán người và buôn bán hàng hóa mà hai nước Việt Nam - Trung Quốc cấm; cùng nhau phối hợp giải quyết nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả tình hình có liên quan trực tiếp đến an ninh, an toàn, lợi ích của nhân dân hai Thôn, Khu trong khuôn khổ pháp luật.

Thông qua những hoạt động được duy trì hiệu quả trong 10 năm và tình kết nghĩa bền chặt giữa 2 thôn, khu đã góp phần tích cực tăng cường mối quan hệ láng giềng, hữu nghị, hợp tác chiến lược toàn diện giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước; thắt chặt hơn nữa mối đoàn kết hữu nghị dân tộc, thân tộc lâu đời giữa nhân dân hai bên biên giới để cùng nhau giữ gìn chủ quyền lãnh thổ, phát triển kinh tế - văn hoá - xã hội, xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị hợp tác và phát triển.

Hoạt động ngoại giao nhân dân giữa hai bên ngày càng hiệu quả, góp phần trong việc gắn kết quan hệ tình cảm gắn bó tự nhiên, lâu đời giữa cư dân biên giới thông qua thăm viếng lẫn nhau, giao lưu văn hoá, phát triển kinh tế vùng biên. Nhận thức và ý thức chấp hành của nhân dân khu vực biên giới từ đó đã được nâng lên rõ rệt. Trong những năm qua, không có vụ việc vi phạm về chủ quyền lãnh thổ, không xâm canh, xâm cư, đảm bảo tốt ANTT trên biên giới và trên vùng biển... Đồng thời việc kết nghĩa cụm cư dân biên giới cũng đã giúp công tác tuyên truyền giáo dục cho cư dân hai bên biên giới, nhất là lớp trẻ, hiểu được truyền thống văn hoá, mối quan hệ dân tộc, thân tộc lâu đời giữa hai địa phương. Qua đó đặt nền móng xây dựng ý thức trách nhiệm trong bảo vệ biên giới, xây dựng tuyến biên giới bình yên, tăng cường tình đoàn kết láng giềng, hữu nghị, giúp nhau cùng phát triển theo đúng quan điểm, chủ trương của hai Đảng, hai Nhà nước.

Thực tiễn hơn 10 năm qua cho thấy, mô hình “Kết nghĩa cụm dân cư hai bên biên giới” là cách làm sáng tạo của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, là sự cụ thể hóa chủ trương, đường lối đối ngoại rộng mở của Ðảng, Nhà nước Việt Nam trong thời kỳ đổi mới. Đồng thời, mô hình còn thể hiện sự vận dụng sáng tạo đường lối, quan điểm của Ðảng trong công tác dân vận của lực lượng Bộ đội Biên phòng và công tác dân vận của các địa phương trong tình hình mới, góp phần quan trọng xây dựng biên giới quốc gia hòa bình, ổn định, phát triển.

Ông Đỗ Viết Mạnh, Ủy viên Ban thường vụ Thành ủy, Trưởng Ban Dân vận, Chủ tịch UB MTTQ TP Móng Cái phát biểu tại buổi gặp mặt kỷ niệm 10 năm ký kết nghĩa cụm dân cư hai bên biên giới giữa khu phố Tràng Vĩ, Việt Nam và thôn Vạn Vĩ, Trung Quốc đã nhấn mạnh: Việt Nam - Trung Quốc là hai nước láng giềng, núi sông liền một dải, Nhân dân có quan hệ truyền thống lâu đời; quan hệ hợp tác, hữu nghị do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Mao Trạch Đông cùng nhiều thế hệ lãnh đạo dày công vun đắp đã trở thành tài sản quý báu của hai dân tộc. Thời gian qua, tình hữu nghị đó luôn được Nhân dân hai nước Việt - Trung vun đắp, phát triển, đặc biệt, sau chuyến thăm chính thức cấp cao Trung Quốc của đồng chí Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam - Nguyễn Phú Trọng (năm 2022), chuyến thăm Việt Nam của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc - Tập Cận Bình cùng phu nhân (năm 2023), và gần đây nhất là cuộc gặp gỡ đầu xuân (ngày 28/2 năm nay) giữa các Bí thư tỉnh Quảng Tây - Trung Quốc và 4 tỉnh Việt Nam, Thành phố Đông Hưng và Móng Cái đã ký kết bản ghi nhớ về việc thiết lập cơ chế hợp tác toàn diện đã đánh dấu sự hợp tác trên các tất cả các lĩnh vực giữa Thành phố Đông Hưng và Móng Cái đi lên tầm cao mới, đã mang cơ hội mới cho sự phát triển và hạnh phúc của nhân dân hai địa phương. Mô hình kết nghĩa thân thiết 10 năm giữa khu Tràng Vĩ - Trà Cổ và thôn Vạn Vĩ - Giang Bình, chúng tôi đánh giá và ghi nhận rất cao là minh chứng sinh động cho hiệu quả thực chất trong công tác ngoại giao Nhân dân của hai bên. Những thành quả đạt được, là nền tảng, động lực để chúng ta tiếp tục tăng cường quan hệ hữu nghị truyền thống phát triển mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực, cùng nhau xây dựng khu vực biên giới hòa bình, hữu nghị, ổn định, hợp tác cùng phát triển.

Mô hình kết nghĩa Cụm dân cư hai bên biên giới -trở thành hình mẫu về công tác ngoại giao Nhân dân, trong giao lưu văn hóa, kinh tế, xã hội giữa Nhân dân hai địa phương của hai nước.

Được biết, nhằm quán triệt, thực hiện hiệu quả những nhận thức chung quan trọng của lãnh đạo cấp cao hai nước Việt - Trung và tinh thần “Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc về tiếp tục đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc” năm 2022, “Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc về tiếp tục làm sâu sắc và nâng tầm quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện, xây dựng cộng đồng chia sẻ tương lai có ý nghĩa chiến lược” năm 2023; các thỏa thuận có liên quan giữa hai Đảng, hai Nhà nước; giữa tỉnh Quảng Ninh và Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, góp phần nhằm vun đắp mối quan hệ láng giềng hữu nghị “vừa là đồng chí, vừa là anh em”, làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác, thúc đẩy kinh tế - xã hội hai địa phương phát triển thịnh vượng, xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, ổn định, hợp tác và phát triển.

Ngày 28/02/2024, tại thành phố Bắc Hải, Quảng Tây, Trung Quốc, trong khuôn khổ Chương trình Gặp gỡ Đầu Xuân 2024 giữa Bí thư Tỉnh ủy các tỉnh Hà Giang, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Đảng Cộng sản Việt Nam và Bí thư Khu ủy khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Đảng Cộng sản Trung Quốc, với tinh thần tôn trọng lẫn nhau, bình đẳng và cùng có lợi, Thành ủy Móng Cái, Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh, Đảng Cộng sản Việt Nam và Thành ủy Đông Hưng, Đảng bộ Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Đảng Cộng sản Trung Quốc (sau đây gọi tắt là hai Bên) thống nhất ký kết Bản Ghi nhớ về xây dựng cơ chế hợp tác toàn diện. Bản ghi nhớ tuân thủ Nguyên tắc, tôn chỉ hợp tác là: Thực hiện theo phương châm 16 chữ: “Láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai,” và tinh thần 4 tốt: “Láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt”; hợp tác kết nối chiến lược giữa sáng kiến “Vành đai và con đường” và “Hai hành lang một vành đai”, đảm bảo theo quy định của quốc gia, quốc tế, cùng nhau thúc đẩy quan hệ đối tác hợp tác toàn diện trên các lĩnh vực, thúc đẩy xây dựng cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam - Trung Quốc. 

Trong các nội dung hợp tác, có nội dung “Tăng cường hơn nữa hoạt động giao lưu Nhân dân”, theo đó, hai bên thống nhất tăng cường tuyên truyền giáo dục về tình hữu nghị truyền thống giữa hai Đảng, hai nước và hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc; tích cực mở rộng hoạt động giao lưu và trao đổi văn hóa dân tộc, cổ vũ thế hệ trẻ hai bên tăng cường hoạt động giao lưu, kết nối, hiểu biết về truyền thống quan hệ hợp tác hữu nghị hai nước Việt - Trung. Duy trì và phát huy hiệu quả các mô hình “phường - trấn hữu nghị”, “thôn - bản hữu nghị”, tổ chức hoạt động giao lưu định kỳ, luân phiên giữa các tổ chức chính trị- xã hội, quần chúng như: Mặt trận Tổ quốc, Công đoàn, Phụ nữ, Thanh niên, doanh nghiệp; củng cố phát triển tình hữu nghị giữa nhân dân hai địa phương.

Như vậy, với kết quả đạt được trong 10 năm thực hiện mô hình kết nghĩa Cụm dân cư hai bên biên giới đã góp phần vun đắp tình hữu nghị Việt- Trung từ nơi tuyến đầu biên giới.