Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận định: Văn hóa soi đường cho quốc dân đi! Dưới ngọn cờ của Đảng, Nhân dân ta kế thừa, phát triển và phát huy những truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, không ngừng sáng tạo những giá trị văn hóa mới thấm đẫm tinh thần yêu nước và lý tưởng xã hội chủ nghĩa phù hợp với đất nước và tiếp thu tinh hoa văn hóa thế giới, đưa đất nước vững bước trong xu thế phát triển của nhân loại tiến bộ. Đó là sức mạnh hiện thực của văn hóa Việt Nam.

Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng khẳng định: nói đến văn hóa là nói đến những gì là tinh hoa, tinh túy nhất, được chưng cất, kết tinh, hun đúc thành những giá trị tốt đẹp, cao thượng, đặc sắc nhất, rất nhân văn, nhân ái, nhân nghĩa, nhân tình, tiến bộ.

Văn hóa được xem là hồn cốt của dân tộc, là nền tảng tinh thần, sức mạnh nội sinh của đất nước. Văn hóa là một trong bốn trụ cột chính của công cuộc đổi mới đất nước. Vì vậy, Đảng ta đặc biệt quan tâm đến vấn đề xây dựng, phát triển văn hóa con người Việt Nam. Quan điểm này được thể hiện trong nhiều nghị quyết quan trọng của Đảng, trong đó quan điểm đầu tiên là: “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững đất nước. Văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội”. 

Đối với tỉnh Quảng Ninh, Nghị quyết số 17-NQ/TU ngày 30/10/2023 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững là 1 bước củng cố và cú huých quan trọng khẳng định Giá trị văn hóa và sức mạnh con người Quảng Ninh. 

Ngay sau khi Tỉnh ủy ban hành Nghị quyết, Thành uỷ Móng Cái đã cụ thể hóa, ban hành Chương trình hành động số 37-CTr/TU ngày 15/11/2023 của Ban Thường vụ Thành ủy, kế hoạch số 352- KH/TU ngày 12/4/2024 của Ban Thường vụ Thành ủy về thực hiện Nghị quyết số 17-NQ/TU; UBND thành phố Móng Cái đã ban hành Kế hoạch số 179/KH-UBND ngày 31/5/2024 về triển khai thực hiện Chương trình hành động số 37-Ctr/TU và Kế hoạch số 352-KH/TU của Thành ủy. Năm 2024 Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố cũng đã lựa chọn và thực hiện chủ đề công tác là“Hoàn thành các quy hoạch, nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế; phát triển văn hóa, con người giàu bản sắc Móng Cái”, cho thấy sự quan tâm đặc biệt về văn hóa, trọng tâm là thực hiện xây dựng và phát triển con người Móng Cái toàn diện cả về nhân cách, trí tuệ, năng lực sáng tạo, thể chất, tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý thức tuân thủ pháp luật, tình yêu quê hương, đất nước với các đặc trưng “Bản lĩnh, Tự cường, Kỷ cương, Đoàn kết, Nghĩa tình, Hào sảng, Sáng tạo, Văn minh”; tiếp tục phát huy giá trị các đặc trưng riêng của con người Móng Cái “Năng động, Sáng tạo, hào sảng, lành mạnh, văn minh, thân thiện”.

Năm 2024, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện, quyết tâm, quyết liệt, linh hoạt, sáng tạo, có trọng tâm, trọng điểm của Thành ủy, HĐND, UBND, sự phối hợp giám sát của Ủy ban MTTQ và các đoàn thể Thành phố, sự nỗ lực, chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị, các lực lượng vũ trang, các tầng lớp nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp Thành phố; Công tác chỉ đạo, triển khai Nghị quyết 17-NQ/TU tập trung vào 5 nhóm nhiệm vụ: (1) Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội trong xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Móng Cái; (2) Tăng cường năng lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực văn hóa; (3) Chú trọng xây dựng đồng bộ môi trường văn hóa Móng Cái phát triển lành mạnh, năng động, sáng tạo, nhân văn, tiến bộ, là nền tảng tinh thần vững chắc của một xã hội phồn vinh, văn minh, hạnh phúc; (4) Phát triển con người Móng Cái toàn diện, thực sự là trung tâm, chủ thể, nguồn lực, động lực quan trọng nhất và là mục tiêu của sự phát triển; (5) Phát huy mọi nguồn lực phát triển văn hóa, con người Móng Cái.

Ban Thường vụ Thành ủy đã tổ chức 03 hội nghị cho 3.865 lượt cán bộ, đảng viên được học tập, quán triệt. Các xã, phường xây dựng 15 công trình tuyên truyền hệ giá trị đặc trưng tỉnh Quảng Ninh; 100% thôn, khu, trường học thực hiện tuyên truyền hệ giá trị con người ; xây dựng hàng trăm cụm mô hình tuyên truyền, pano, tin bài, phóng sự quảng bá hình ảnh văn hóa, con người Móng Cái…Xây dựng văn hóa công sở gắn với văn hóa con người Móng Cái; hướng dẫn và tổ chức thực hiện nghiêm túc nghi thức chào cờ Tổ quốc và hát Quốc ca đầu tuần tại tất cả cơ quan, đơn vị; chỉ đạo, thực hiện tốt công tác tuyên truyền trực quan phục vụ các nhiệm vụ chính trị, các sự kiện.

Thành phố cũng đã triển khai phân công cụ thể, rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm cho các đồng chí lãnh đạo UBND thành phố, các phòng, ban, đơn vị và rõ trách nhiệm người đứng đầu. 

Các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp, trực tiếp là đồng chí Bí thư cấp ủy, thủ trưởng các cơ quan, đơn vị đã chỉ đạo xây dựng và ban hành kế hoạch thực hiện Nghị quyết 17-NQ/TU và các văn bản chỉ đạo của Thành ủy. 

Trung tâm Truyền thông và Văn hóa Thành phố xây dựng các chuyên trang, chuyên mục giới thiệu về văn hóa, con người Quảng Ninh; đẩy mạnh tuyên truyền, thúc đẩy phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao. Đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, truyền thống văn hóa dân tộc...

Tổ chức hiệu quả các hoạt động giáo dục chính trị, tư tưởng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, thế hệ trẻ. Trọng tâm là Phát động phong trào “Thanh xuân dâng Đảng”; sinh hoạt dưới cờ toàn Đảng bộ tưởng nhớ đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng; lễ thắp nến tri ân các anh hùng liệt sĩ; lễ phát động phong trào thi đua đặc biệt chào mừng Đại hội Đảng các cấp; sinh hoạt chính trị “Tư tưởng, đạo đức nhà giáo” cho giáo viên toàn ngành giáo dục; sinh hoạt chính trị cho cán bộ Đảng viên về “Văn hóa cộng đồng gắn với Nghị quyết 17-NQ/TU của Tỉnh ủy”…Thành phố đã xuất bản được 33 đầu sách, điển hình như Lịch sử Đảng bộ Thành phố giai đoạn 2006-2020, tài liệu giáo dục truyền thống và lịch sử thành phố Móng Cái (dùng cho cấp TH, THCS, THPT)” “Tài liệu tuyên truyền, giáo dục lịch sử Đảng bộ thành phố Móng Cái (dùng cho Trung tâm Chính trị Thành ủy)”, lịch sử, kỷ yếu của các cơ quan, đơn vị, địa phương; chuẩn bị các điều kiện tổ chức Hội thảo khoa học, biên soạn Cuốn sách “Con đường xuất dương của đồng chí Tổng Bí thư Trần Phú qua địa bàn thành phố Móng Cái”…; đẩy mạnh Văn hóa đọc trong nhà trường, thanh thiếu niên và nhân dân.

Tiếp tục triển khai các giải pháp bảo tồn, phát huy các di sản văn hóa, gắn với phát triển các sản phẩm du lịch văn hóa, tâm linh; các hoạt động văn hóa, thể dục, thể thao được tổ chức sôi nổi, rộng khắp, trong đó, chú trọng tạo các sản phẩm du lịch gắn với văn hóa du lịch cộng đồng vùng đồng bào miền núi, biên giới, hải đảo; thành lập Đoàn tham gia các Hội thi, cuộc thi do Tỉnh tổ chức, đạt kết quả tốt.

Đặc biệt, trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, Móng Cái ưu tiên tập trung nguồn lực đầu tư về mọi mặt. Trong đó, mạng lưới trường lớp phát triển đa dạng với đủ các loại hình, ưu tiên các nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học theo hướng đạt chuẩn, đồng bộ, hiện đại; toàn Thành phố có 55/55 trường học kiên cố hóa, tỷ lệ trường chuẩn quốc gia đạt 96%, chất lượng giáo dục đại trà, mũi nhọn có bước tiến rõ nét, vươn lên trong “tốp đầu” của Tỉnh. Móng Cái cũng là địa phương tổ chức thành công 04 Hội thảo “Hiến kế nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo” cho thấy sự quan tâm đặc biệt và kỳ vọng to lớn đối với lĩnh vực giáo dục, đào tạo.

Công tác y tế và chăm sóc sức khỏe cho Nhân dân tiếp tục được tăng cường, chất lượng khám chữa bệnh được nâng cao; Công tác an sinh xã hội tiếp tục được đặc biệt quan tâm, Thành phố thực hiện đầy đủ, kịp thời chế độ, chính sách, các chương trình an sinh xã hội .Thực hiện nhiều giải pháp giải quyết việc làm cho trên 4 ngàn người lao động. Chương trình giảm nghèo bền vững được triển khai mạnh mẽ, riêng năm 2024, bằng mọi nguồn lực, nỗ lực, thành phố đã giảm 57/57 = 100% hộ cận nghèo, đến nay, Thành phố không còn hộ nghèo, ko còn hộ cận nghèo, thu nhập bình quân đầu người tăng cao; lan tỏa tinh thần chia sẻ, giúp đỡ Nhân dân khắc phục hậu quả cơn bão số 3, là địa phương vận động được nguồn lực ủng hộ cao trong trong nhóm dẫn đầu toàn Tỉnh.  

Những kết quả nêu trên bước đầu đã khẳng định NQ 17 đã thể hiện nhận thức và trách nhiệm, sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền từ thành phố tới cơ sở trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện việc xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Móng Cái. Từ đó góp phần đưa Móng Cái hoàn thành toàn diện, vượt trội các chỉ tiêu. Năm 2024, nhiều việc khó, phức tạp liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, đất đai, quy hoạch đã được giải quyết, tháo gỡ; công tác trật tự đô thị, vệ sinh môi trường, cải tạo cảnh quan đô thị chuyển biến rõ nét, từng bước xây dựng hình ảnh thành phố sáng - xanh - sạch - đẹp. Tiềm lực quốc phòng, an ninh được củng cố và tăng cường. Đối ngoại, hội nhập đạt thành tựu quan trọng, trong đó hoạt động đối ngoại - ngoại giao nhân dân giữa 2 địa phương Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc) từng bước trở thành “hình mẫu” tuyến biên giới Việt - Trung; Móng Cái được nhận giải thưởng “Đối tác ưu tú thành phố hữu nghị đối với Trung Quốc”. Đến nay, đã hoàn thành 20/20 chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XXIV, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đề ra (về đích sớm gần 1 năm, trong đó có 07 chỉ tiêu vượt); Nội bộ đoàn kết thống nhất về ý chí và hành động; xây dựng và tạo sự đồng thuận xã hội, thống nhất giữa “ý đảng - lòng dân”; lan tỏa được khát vọng đổi mới - phát triển Thành phố.

Trong thời gian tới, Móng Cái tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp phát triển văn hóa, con người đã được xác định trong các Nghị quyết, chương trình của TW, Tỉnh, thành phố về lĩnh vực văn hóa; Tăng cường nguồn lực; Nâng cao chất lượng đội ngũ; Xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật, khuyến khích các thành phần kinh tế, các tầng lớp nhân dân đầu tư vào các hoạt động văn hóa, giáo dục, y tế; bảo tồn, tôn tạo và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, tăng cường công tác đấu tranh phòng, chống các biểu hiện suy thoái về tư tưởng, đạo đức, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trên lĩnh vực văn hoá. Nghiên cứu xây dựng một số mô hình điểm về văn hóa, con người; biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân có nhiều thành tích, nhân rộng những mô hình tiêu biểu.

Trong quá trình triển khai thực hiện NQ 17 và chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ khác trên các lĩnh vực, Móng Cái đặc biệt quan tâm xây dựng văn hóa cộng đồng. Một cộng đồng người bất cứ ở đâu đều phải có những quy định để mọi thành viên thực hiện mới duy trì được sự ổn định để tồn tại. Ở quốc gia, đó là luật pháp. Trong phạm vi nhỏ hơn là những quy chế, nội quy. Biểu hiện sự tự giác, nghiêm túc thực hiện những quy định chung này chính là văn hóa cộng đồng. Ở Móng Cái, bên cạnh nhiều phẩm chất rất đáng quý của người miền đông thì vẫn có những nhược điểm, hạn chế tồn tại trong ý thức về văn hóa cộng đồng.

Đơn cử như những tồn tại trong thực hiện nếp sống văn minh việc cưới việc tang, giữ gìn vệ sinh môi trường nơi công cộng; xây dựng đô thị văn hóa, văn minh, nông thôn mới, việc giao tiếp, ứng xử, sử dụng mạng xã hội; ý thức chấp hành Luật giao thông và văn hóa giao thông; việc chạy theo những sự vật hiện tượng tạo hiệu ứng đám đông ồn ào, thiếu kiểm soát hành vi bột phát, vô tình gây ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội. 

Nâng cao ý thức về văn hóa cộng đồng là nỗ lực của mọi thành viên trong xã hội, của mọi cấp, ngành. Nhưng trước hết, sứ mệnh này thuộc về các ngành giáo dục, văn hóa và an ninh. Móng Cái đã và đang nỗ lực xây dựng, củng cố, phát huy văn hóa cộng đồng tốt đẹp thông qua việc thường xuyên đẩy mạnh giáo dục, phổ biến, tuyên truyền pháp luật, xây dựng và hình thành những chuẩn mực văn hóa từ trong lời nói, thái độ, hành vi của cá nhân, tổ chức nơi công cộng đồng thời với việc áp dụng nghiêm các quy định, quy chế, chế tài xử lý. Đây chính là cách góp phần xây dựng Móng Cái trở thành điểm đến văn minh, thân thiện, hiện đại, góp phần gìn giữ và phát triển truyền thống văn hóa tốt đẹp của vùng đất và con người Móng Cái.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: "Đích đến của kỷ nguyên vươn mình là dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, phát triển theo chế độ xã hội Xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các cường quốc năm châu. Ưu tiên hàng đầu trong kỷ nguyên mới là thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao; khơi dậy mạnh mẽ hào khí dân tộc, tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng phát triển đất nước; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại".

Nơi địa đầu Tổ Quốc, giá trị văn hóa và sức mạnh con người Móng Cái chính là mục tiêu, động lực phát triển của kỷ nguyên vươn mình./.